DAWN OF THE DEAD 1978

DAWN OF THE DEAD 1978

Ζόμπι, το ξύπνημα των νεκρών

Δ

Σκηνοθεσία: George A. Romero

Σενάριο: George A. Romero

Είδος: Horror ΔΕ 70

Διάρκεια: 2h 20m

Γλώσσα: Αγγλικά

Παίζουν:

David Emge: Stephen

Ken Foree: Peter

Scott H. Reiniger: Roger

Gaylen Ross: Francine

David Crawford: Dr. Foster

David Early: Mr. Berman

 

Ενώ το πρόβλημα των ζωντανών νεκρών έχει μετατραπεί πλέον σε πανδημία, τέσσερις άνθρωποι καταφεύγουν σε ένα εμπορικό κέντρο για να προστατευθούν από τα ζόμπι.

Δέκα χρόνια μετά τον σάλο που προκάλεσε το Night of the Living Dead, o George Romero, μαζί με τον παραγωγό του Richard Rubinstein, προσπαθούσαν να βρουν χρηματοδότηση για τη δημιουργία ενός sequel της κλασσικής ταινίας τρόμου. Η ιδέα αυτή όμως δεν έβρισκε ανταπόκριση από τις αμερικάνικες εταιρίες παραγωγής, με αποτέλεσμα το project να φαίνεται ότι θα είχε άδοξο και πρόωρο τέλος. Τότε έσκασε μύτη ο Dario Argento, φανατικός λάτρης του Night of the Living Dead, ο οποίος όταν έμαθε την ιδέα του Romero αποφάσισε να βοηθήσει. Κατάφερε να βρει χρηματοδότες, παίρνοντας ο ίδιος τα δικαιώματα της παγκόσμιας διανομής της ταινίας, βοήθησε στο σενάριο, ενώ ο αδερφός του Claudio Argento ανέλαβε, μαζί με τον Rubinstein την παραγωγή. Με την παραγωγή να βρίσκεται στα σκαριά, ο Romero προσλαμβάνει τον μάστορα του make-up και των οπτικών εφφε Tom Savini, έναν άνθρωπο που θα είχε αναλάβει το ίδιο πόστο και στο Night of the Living Dead αν δεν τον προλάβαινε η στράτευσή του και η συμμετοχή του στον πόλεμο του Βιετνάμ. Με μια σταθερή χρηματοδότηση που του διέθεσε ένα ικανοποιητικό μπάτζετ, την ελευθερία που του προσέφερε η ανεξάρτητη παραγωγή, έναν από τους καλύτερους make-up artitst στην ιστορία του κινηματογράφου τρόμου και τον ίδιο στην πιο γόνιμη σκηνοθετική του περίοδο, o Romero γύρισε για πρώτη και τελευταία φορά μια ταινία τρόμου όπως ο ίδιος ήθελε.

Το τελικό αποτέλεσμα του Dawn of the Dead μνημονεύεται μέχρι τις μέρες μας, 35 χρόνια μετά τη δημιουργία του, ως η καλύτερη δουλειά του σκηνοθέτη, η καλύτερη ταινία με ζόμπι και για πολλούς ως η καλύτερη ταινία τρόμου όλων των εποχών. Αντίθετα με του μαέστρους του ιταλικού τρόμου, ο Romero είχε μια ιδιαίτερη ευαισθησία σε κοινωνικά θέματα, πράγμα που είναι εμφανές στις περισσότερες από τις ταινίες του. Αντίθετα λοιπόν, με τον καταιγισμό και τη βαρβαρότητα των ταινιών του Fulci, o Romero προσέθετε στην ιστορία μια διαφορετική οπτική που πολλές φορές αποτελούσε ένα είδος κριτικής στη σύγχρονη κοινωνία. Και αν στο Night of the Living Dead το σχόλιο του για τον τρόπο λειτουργίας της αμερικάνικης κοινωνίας τη δεκαετία του ΄60 βρισκόταν πίσω από το αίμα και τη βία, στο Dawn of the Dead είναι τόσο πασιφανές που κάνει αρκετούς λάτρεις των ταινιών τρόμου να τη θεωρούν βαριά και δυσκίνητη. Η προβληματική του Romero απλώνεται σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, χωρίς όμως ποτέ ο Romero να μετατρέπει το Dawn of the Dead σε ένα δυσκοίλιο, ακαδημαϊκό σχόλιο αφού η αλληγορική διάθεση κρατιέται σε επίπεδα που δεν αποπροσανατολίζει το αποτέλεσμα από το είδος του καθαρόαιμου τρόμου. Επιπλέον, αντίθετα με το Night of the Living Dead, και το μεταγενέστερο Day of the Dead, η ταινία δεν ακολουθεί ένα πνιγηρό, σκοτεινό, πεσιμιστικό ύφος, αλλά αντίθετα κρατά στον πυρήνα της έναν υποχθόνιο, σαρκαστικό τόνο που παράλληλα τρομάζει, διασκεδάζει και προβληματίζει. Χωρίς να μοιάζει τόσο τρομακτικό όσο ο προκάτοχός του, το Dawn of the Dead μοιάζει στην επιφάνεια να είναι ένα βήμα πίσω σε σχέση με το καταιγιστικό Night of the Living Dead. Στην πραγματικότητα όμως, αυτός ο ειρωνικός τόνος και η σαρκαστική διάθεση που έχει το Dawn of the Dead το κάνει είναι αρκετό πιο ενοχλητικό και σοβαρό, διατηρώντας στο σύνολό του μια ύπουλα ανατρεπτική διάθεση. Σάτιρα, μαύρο χιούμορ, κοινωνικό σχόλιο πάνω στον ηδονισμό της σύγχρονης κοινωνίας, την καταναλωτική κουλτούρα, το αμερικάνικο όνειρο, την παθητικότητα και την κενότητα του αμερικάνικου τρόπου ζωής, την κοινωνική απάθεια και την αδράνεια που χαρακτηρίζει την υλιστική εποχή, παντρεύονται με ισόποσες δόσεις αίματος, βίας και gore, σε ένα αποτέλεσμα που ακολουθεί μια βραδυφλεγή τροχιά προς ένα αναπόφευκτο κατακλυσμιαίο φινάλε. Ο Romero δεν βιάζεται καθόλου, αφού δίνει αρκετό χώρο και βάθος στους χαρακτήρες του, οικοδομώντας ένα κλίμα ψευδούς ασφάλειας με την ένταση και την αγωνία να πυρακτώνονται αργά και βασανιστικά πίσω από κάθε πλάνο. Ακολουθώντας το αφηγηματικό ύφος μιας παραβολής πάνω στη εύθραυστη δομή της σύγχρονης κοινωνίας και της πλασματικής ασφάλειας που προσφέρει η ηδονιστική κατανάλωση, ο Romero φαίνεται να βάζει στόχο να δώσει, μέσα από τις εικόνες μια μετα-αποκαλυπτικής κοινωνίας, τον τρόπο με τον οποίο ο σύγχρονος άνθρωπος, παραδομένος στην υλιστική ευδαιμονία, δεν αντιλαμβάνεται την ταχύτητα με την οποία παρακμάζει κι αποσυντίθεται το κοινωνικό του περιβάλλον. Και όλα αυτά εμφανίζονται πάντα μέσα από την διαρκή αντιπαράθεση των βίαιων ζόμπι που λειτουργούν με βάση το ένστικτο και την ακόρεστη πείνα τους για ανθρώπινη σάρκα με τους τέσσερις επιζώντες που χωρίς καμία λογική αγκιστρώνονται σε μια άστοχη προσπάθεια ικανοποίησης των καταναλωτικών τους αναγκών, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι ο κόσμος καταρρέει γύρω τους. Καλά όλα τα παραπάνω, αλλά εδώ δεν μιλάμε για στρατευμένο σινεμά που θέλει να περάσει βαριά μηνύματα, αλλά για ταινία τρόμου. Και σ'αυτή την περίπτωση όμως, ο Romero δεν κάνει λάθος. Με τον Savini σε μεγάλη φόρμα, με αναφορές στα pulp περιοδικά και στην comic μυθολογία, με μια έντονα διεστραμμένη αίσθηση του χιούμορ, με το gore να φτάνει σε εντυπωσιακά επίπεδα, με μια σχεδόν πορνογραφική απεικόνιση της βίας, ο Romero βγάζει από το οπλοστάσιό του απεντερώσεις, ξεκοιλιάσματα, ακρωτηριασμούς, διαλυμένα κεφάλια και ανατριχιαστικές σκηνές κατανάλωσης ανθρώπινης σάρκας, με το τελευταίο μέρος του Dawn of the Dead να αποτελεί ένα φεστιβάλ αίματος και βίας. Ο Romero χειραγωγεί τον θεατή, ώστε να συμπαθήσει τους βασικούς χαρακτήρες, να μπει ο ίδιος στη θέση τους, να νιώσει την ασφάλεια που κι εκείνοι νιώθουν, μέχρι την τελευταία έκρηξη βίας που θα καταστρέψει την ειδυλλιακή ουτοπία στην οποία ζούσαν. Διατηρώντας έναν σχετικά ρεαλιστικό τόνο, όσο ρεαλιστική μπορεί να είναι μια ταινία με ζόμπι, το πρώτο μέρος του Dawn of the Dead αποτελεί στην πραγματικότητα έναν εκτεταμένο πρόλογο που το κινηματογραφικό κοινό νιώθει ότι θα οδηγήσει σε μια μακάβρια έκρηξη βίας. Κι εδώ βρίσκεται η μαεστρία του Romero, ο οποίος καταφέρνει να δημιουργήσει ένα αίσθημα που παίζει ανάμεσα στην φαινομενική ασφάλεια και στη λανθάνουσα απειλή κι ένα κλίμα που μοιάζει ταυτόχρονα ειδυλλιακό και επικίνδυνα ρευστό, αναπτύσσοντας με ύπουλο, υπνωτικό τρόπο την αγωνία και την αβεβαιότητα. Οι κωμικοί διάλογοι, κάποια slapstick στοιχεία και οι over-the-top συμπεριφορές διατηρούν τον νωχελικό ρυθμό και χειραγωγούν τις προσδοκίες του θεατή, έτσι ώστε η τελική έκρηξη, παρά το γεγονός ότι είναι αναμενόμενη, να έρχεται απότομα και επώδυνα. Σωστή ισορροπία σάτιρας και κοινωνικού σχολίου, όσο κι αν μοιάζει κάτι διαφορετικό, το Dawn of the Dead αποδεικνύεται στο τέλος μια σκοτεινή, σαρκαστική, καθαρόαιμη ταινία τρόμου. Η ταινία κυκλοφορεί σε δύο version, την αμερικάνική εκδοχή διάρκειας 140 λεπτών, και την ευρωπαϊκή εκδοχή για τις μη-αγγλόφωνες χώρες όπου το τελικό μοντάζ το ανέλαβε ο Argento με τη διάρκεια της ταινίας να περιορίζεται στα 120 λεπτά και το soundtrack της ταινίας να αντικαθίσταται από την μουσική των Goblin. Καλές εκδοχές και οι δυο, με την πρώτη να είναι ακριβώς όπως ήθελε ο Romero, και την δεύτερη να φαίνεται κάπως πιο γρήγορη.