Rachel and
the Stranger (1948)
Η Ραχήλ
και ο Ξένος
Σκηνοθέτης: Norman Foster
Συγγραφείς: Waldo Salt, Howard Fast
Είδος: Adventure, Western – Διάρκεια: 80 λεπτά
Πρωταγωνιστούν:
Loretta Young: Rachel
William Holden:
Big Davey
Robert Mitchum: Jim
Gary Gray: Davey
Ελληνικοί υπότιτλοι:
Μετάφραση - απόδοση εξ ακοής:
corto64 / Μάιος 2017
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ Β' ΜΕΡΟΣ
Ο ίδιος ο μεταφραστής
παρουσιάζει και την ταινία:
Αν και με την ευρεία έννοια – λόγω της χρονικής περιόδου στην
οποία αναφέρετα, εκπροσωπεί τα γουέστερν, εν τούτοις, είναι μπολιασμένο με τόσο
πολλά σινέ – κεντρώματα, γεγονός που το καθιστά ικανό να σταθεί ταυτόχρονα σε
τουλάχιστον 5 διαφορετικά είδη ταινιών. Έντονα δραματικά στοιχεία με διάθεση
κοινωνικής κριτικής, οικογενειακή υφή, ευχάριστες κωμικές πινελιές, σωστές
δόσεις δράσης, αλλά και περιπέτειας. Στον έλεγχο του το φιλμ του Norman Foster
έχει να επιδείξει εξαιρετική βαθμολογία, έχοντας πλησιάσει αρκετά το άριστο σε
όλες τις επιμέρους κατηγορίες. Επιπλέον, η παρουσία του τροβαδούρου Robert
Mitchum με τις ευρηματικές ρίμες της στιγμής, μοιάζουν να τυλίγουν την παραγωγή
σε ένα πέπλο κινηματογραφικής ευδαιμονίας και πρωτοτυπίας. Αν μη τι άλλο μια
ξεχωριστή πρόταση της RKO, ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα, με την δυνατότητα πολλών
διαφορετικών ερμηνειών στον θεατή, όχι μόνον ως προς το φινάλε, αλλά και στο
σύνολο του ως σενάριο.
Για όσους μεγάλωσαν με κόμικς όπως ο «Μπλεκ» και ο «Λογαχός
Μαρκ», με τους ηρωισμούς των αποίκων εν μέσω Άγγλο-Γαλλικών διενέξεων περί κυριότητας
της νέας ηπείρου, το φιλμ θα φέρει εικονογραφημένες μνήμες από τις
κιτρινισμένες εκείνες σελίδες. Το ύφος του θυμίζει αρκετά εκείνη την περίοδο,
όπου οι πρώτοι οικισμοί χτιζόταν μέσα σε οχυρά, για να προφυλαχτούν οι άποικοι
από τις επιθέσεις των ινδιάνων, ενώ οι τολμηροί πιονέροι έπαιρναν τα βουνά,
προς αναζήτηση μιας πιο ριψοκίνδυνης τύχης. Έχει μια γοητεία διαχρονική, η
αφήγηση μύθων και ιστορικών γεγονότων από εκείνα τα χρόνια. Θα είχε ενδιαφέρον
αν γυρίζονταν ένα remake του φιλμ κάποια στιγμή, μιας και μας χωρίζουν ήδη 69
χρόνια από την πρεμιέρα του στις αίθουσες. Να πούμε ότι η RKO δικαιώθηκε και με
το παραπάνω, για την επιλογή της αυτή, αφού ήταν η πιο επιτυχημένη εμπορικά
ταινία της, με κέρδη 2,5 εκατομμύρια δολάρια και προϋπολογισμό μόλις 395.000
χιλιάδες. Στην χώρα μας προβλήθηκε ως «Η Ραχήλ και ο ξένος», μια πιστή 100%
μετάφραση του Αγγλικού τίτλου.
Στον πρόλογο ανέφερα τις ευρηματικές ρίμες του περιπλανώμενου
τροβαδούρου, που πραγματικά κάνουν την ταινία να ξεχωρίζει κατά πολύ σε σχέση
με τις συναφείς παραγωγές της εποχής. Να παραθέσω ένα απόσπασμα, για να μπείτε
κάπως στο κλίμα.
Ήξερα κάποτε μια κοπέλα.
Δε την σκέφτομαι συχνά, όταν όμως
έρθει η ώρα,
ο νους μου πάει σε κείνη.
Την Κυριακή θα'μαι στο Μέην, στο
Τενεσί την Πέμπτη,
στο Φάντι Μπέι τη Δευτέρα, μέχρι τις
3 και μισή.
Ήξερα κάποτε μια κοπέλα.
Δε την σκέφτομαι συχνά, όταν όμως
έρθει η ώρα,
ο νους μου πάει σε κείνη.
Μαξιλάρι μου ο Αιγόκερως, σκέπασμα το
Βόρειο Σέλας.
Απ'το Κέιπ Χορν θα κόψω δρόμο
Τρίτη βράδυ θα'μαι πίσω.
Οι γλαφυροί στίχοι του Waldo Salt, σε συνδυασμό με την λιτή,
άλλοτε εύθυμη, κι άλλοτε πικρόχολη διάθεση που προσδίδουν οι νότες του Roy Webb,
(ουσιαστικά είναι μια κιθάρα αυτή που αγκαλιάζει στίχο και εικόνα), θυμίζουν
κάτι από παλιά παιδικά αναγνώσματα. Ταυτόχρονα, λειτουργούν και ως συνδετικός
κρίκος των όσων καλούνται να ζήσουν οι πρωταγωνιστές. Είναι άρρηκτα δεμένες οι
στροφές αυτών των αυτοσχέδιων τραγουδιών με όλα όσα διαδραματίζονται και, τις
περισσότερες φορές, εμπνέονται από αυτά, ή καθοδηγούν – εκβιάζουν τα
συναισθήματα. Είναι αδύνατον να δει κανείς το φιλμ αγνοώντας την ύπαρξη αυτών
των μελωδικών παροτρύνσεων. Μπορώ να πω ότι υπάρχουν στιγμές που ο θεατής
περιμένει την επόμενη ρίμα που θα σκαρφιστεί ο δαιμόνιος κυνηγός, στις γεμάτες
μυστήριο περιπλανήσεις του, (και οι προθέσεις του δεν πάνε πίσω). Δύο λόγια και
για την bond woman, που ακούγεται πολλές φορές στην διάρκεια της ταινίας.
Πρόκειται για την γυναίκα που διέθετε τις υπηρεσίες της επί πληρωμή ως
υπηρέτρια, προκειμένου να αποπληρώσει χρέη προσωπικά, ή της οικογενείας. Ήταν
κάτι σαν λευκή σκλάβα ουσιαστικά, αφού για να αποδεσμευτεί από αυτό το καθεστώς
έπρεπε να την αγοράσει κάποιος και να της χαρίσει την ελευθερία της.
Η ταινία προήλθε από μια νουβέλα του Howard Fast, ενός
μετανάστη Άγγλο-Ουκρανικής καταγωγής, (η οικογένεια του τροποποίησε το
Fastovsky σε ένα πιο Αμερικάνικο επώνυμο), με αξιόλογη παρουσία στον χώρο της
συγγραφής, (έγραψε πολλά διηγήματα που δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες σε γνωστά
Αμερικάνικα περιοδικά). Όλα αυτά βέβαια με το πραγματικό του επώνυμο, γιατί ως
E. V. Cunningham ή Walter Ericson, άφησε εποχή με την δική του ματιά στα χρόνια
του πολέμου της ανεξαρτησίας. Δεκάδες βιβλία με τεράστια απήχηση. Η πλέον
διάσημη του δουλειά, είναι το Spartacus, από το οποίο προήλθε και η ομώνυμη πολυβραβευμένη
ταινία. Ένα βιβλίο το οποίο ξέφευγε κατά πολύ από την βάση που ο ίδιος είχε
επιλέξει ως συγγραφική ορμητήριο. Δύο χρόνια μετά το Spartacus(1953), έγραψε
και το The Passion of Sacco and Vanzetti, a New England legend, που ακολούθησαν
δύο από τα πιο επιτυχημένα του εμπορικά βιβλία, Silas Timberman και, April
Morning, (στο οποίο εξιστορεί την μάχη του Λέξινγκτον).
Η προσαρμογή του σεναρίου έγινε από τον Waldo Salt, που
μεταξύ άλλων μας έδωσε και τα αριστουργηματικά σενάρια των Midnight
Cowboy(1969) και, Serpico(1973). Πολύ μεγάλος σεναριογράφος, με δύο Όσκαρ, ένα
BAFTA, 4 βραβεύσεις από την Ένωση Αμερικανών Σεναριογράφων και αμέτρητες
υποψηφιότητες. Η δουλειά του εδώ είναι θαυμάσια. Το βιβλίο δεν χάνει στο
ελάχιστο την αφήγηση και την γοητεία του, με έξυπνους διαλόγους και μπόλικο
χιούμορ. Την παραγωγή επιμελήθηκαν οι Richard H. Berger και Jack J. Gross.
Κρίμα που το φιλμ γυρίστηκε ασπρόμαυρο, γιατί δεν μπορεί έτσι να απεικονίσει
την εξαιρετική δουλειά του Maury Gertsman στην φωτογραφία. Το σκηνοθέτησε ο
Norman Foster. Χιούμορ και μυστήριο, ήταν οι δύο κινηματογραφικές πτυχές που
του άρεσε να ξεδιπλώνει. Γύρισε τα περισσότερα φιλμ με ήρωα τον κ. Moto, με τον
Peter Lorre ως πρωταγωνιστή, (έγραψε και τα σενάρια), και δύο με τον Charlie
Chan. Από τα υπόλοιπα ξεχωρίζουν τα Orient
Express(1934), Behind the Green Lights(1935), Fatal Lady(1936), Kiss the Blood
Off My Hands(1948), Father Is a Bachelor(1950), Woman on the Run(1950), ενώ ήταν βοηθός σκηνοθέτη στο Northwest
Passage του
’40. Ο Φόστερ έγραψε και
σκηνοθέτησε πολλά θεατρικά. Το The Racket(1928) ακόμη παίζεται στο Μπρόντγουει!
Υπέροχες οι ερμηνείες και των τριών πρωταγωνιστών, Loretta
Young, William Holden και, Robert Mitchum. Είναι θαυμάσιοι σε δύσκολους μάλιστα
ρόλους, σχεδόν θεατρικούς. Κι εκεί είναι που βλέπει κανείς, σε τέτοιου είδους
ταινίες, την δυναμική και το ταλέντο των ηθοποιών. Όσο ελεύθεροι μπορεί να
νιώθουν λόγω σεναρίου, άλλο τόσο οι ίδιοι οι ρόλοι λειτουργούν και δεσμευτικά.
Γιατί σαφώς και υπάρχει ένα πλαίσιο, μαζί και μια ευθύνη για να αποδοθεί το
νόημα όσο πιο πιστά είναι δυνατόν, την ίδια στιγμή που η ίδια η ροή της
ιστορίας προκαλεί για αυτοσχεδιασμούς. Η Γιάνκ με τα σαγηνευτικά μάτια που
αντικρίσαμε για πρώτη φορά στο αξεπέραστο The Sheik(1921), είναι υπέροχη κι
εδώ. Μεγάλη ηθοποιός, με δυνατή προσωπικότητα και με μια τεράστια καριέρα.
Κρίμα που οι ταινίες της ως το 29, (οι περισσότερες από αυτές), χάθηκαν,
άγνωστο το πώς και το γιατί. Πρωταγωνιστικούς ρόλους άρχισε να παίρνει από το
’33 και μετά. Ενδεικτικά αναφέρω ορισμένες αξέχαστες παρουσίες της. Born
to Be Bad(1934), Shanghai(1935), Three Blind Mice(1938), A Night to
Remember(1942), Along Came Jones(1945, με τον Γκάρι Κούπερ), The
Bishop's Wife(1937 – Κάρι Γκράντ – Ντέηβιντ Νίβεν), και The
Accused(1949). Το Rachel
and the Stranger προσωπικά το συγκαταλέγω στις 4-5 πιο ποιοτικές της ερμηνείες.
Για τον Χόλντεν έχουμε μιλήσει πολλές φορές σε παλιότερες παρουσιάσεις ταινιών.
Είναι εξαιρετικός ως αμήχανος και καθώς πρέπει άποικος, Χριστιανικών
αντιλήψεων, με ένα σωρό ταμπού και άκρως παλιομοδίτικων αρχών. Όσο για τον
Μίτσαμ, μόνο αυτός θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του μυστηριώδους τροβαδούρου,
κυνηγού και φανατικού εργένη, που μπλέκει σε αυτό το ερωτικό γαϊτανάκι. Απλά
μοναδικός. Φοβερή ερμηνεία.
Η απώλεια της συζύγου, οδηγεί τον Ντέηβ Χάρβει προς αναζήτηση
γυναίκας για να μεγαλώσει τον γιό του και να βοηθήσει στις δουλειές του
σπιτιού. Τα βήματα του κατηφορίζουν προς το φρούριο που προστατεύει τον οικισμό
των αποίκων, αλλά τα 14 δολάρια του κόστους της λευκής σκλάβας που αποκτά ως
υπηρέτρια, θα αποδειχτούν πολύ λίγα μπροστά σε αυτά που ρισκάρει με αυτή του
την κίνηση. Ο έρωτας παραμονεύει στις πιο ανύποπτες στιγμές και, η εμφάνιση του
συνοδεύεται συνήθως από απρόβλεπτες καταστάσεις. Αυτό ακριβώς θα συμβεί και
στον κ. Χάρβει, όταν ο περιπλανώμενος φίλος, κυνηγός, φιλόσοφος του βουνού και
τροβαδούρος, Τζίμ Φέργουεις, διεκδικώντας την όμορφη νέα, θα ξυπνήσει μέσα του
καλά κοιμισμένα συναισθήματα…
