Sunrise: A Song Of Two Humans 1927

Sunrise: A Song Of Two Humans 1927

Η Αυγή

Σκηνοθεσία: F.W. Murnau

Σενάριο: Carl Mayer, Hermann Sudermann

Είδος: Drama, Romance

Διάρκεια: 1h 34min

Μεσότιτλοι: Γιάννης από Ανάβυσσο

Παίζουν:

George O'Brien = Ο άνδρας

Janet Gaynor = Η γυναίκα

Margaret Livingston = Η γυναίκα της πόλης

Bodil Rosing = Η υπηρέτρια

J. Farrell MacDonald = Ο φωτογράφος

Ralph Sipperly = Ο κουρέας

Πρόκειται για την έτερη ταινία (η πρώτη ήταν το Wings) που κέρδισε oscar στην πρώτη απονομή της ιστορίας. Το "Sunrise: A Song of Two Humans" αποτελεί ένα αριστουργηματικό κινηματογραφικό επίτευγμα, που στο αισθητικό του κομμάτι απολαμβάνει τη μοναχικότητα μιας κορυφής, που μοιάζει απάτητη ακόμα και 80 χρόνια μετά τη δημιουργία του.

Η υπόθεση είναι απλούστατη. Παντρεμένος άντρας έλκεται από φανταχτερή πρωτευουσιάνα. Η femme fatale, ο προσωποποιημένος πόθος του, τον παρακινούν στο να διαπράξει φονικό έγκλημα έναντι της συζύγου. Λίγο πριν υπερβεί τη λεπτή διαχωριστική γραμμή, η συνείδηση έρχεται σε άμεση αντιδιαστολή με την παρόρμηση. Τα ιερά δεσμά του γάμου λάμπουν και υπόσχονται έναν ευτυχή οικογενειακό βίο, όμως η πρωτευουσιάνα μετατρέπεται από ποθητό αντικείμενο σε μια εμετικά αποκρουστική φιγούρα.

Η υπόθεση είναι απλούστατη, και ίσως αυτή είναι η αιτία που υποβοηθάει τον F.W. Murnau να επιμεληθεί με αξιοπρόσεχτο μεράκι τη φόρμα του. Άλλωστε ο Murnau μαζί με τον Fritz Lang είναι από τους ελάχιστους κινηματογραφιστές που τίμησαν τον εγχώριο (Γερμανικό) εξπρεσιονισμό εκείνης της περιόδου. Το κάδρο γίνεται ένας ομιχλώδες καμβάς ερέβους. Ο οποίος συμπληρώνεται με παροξυστικές σκιές. Τα σκηνικά είναι παραμορφωμένα, και οι ερμηνευτές επιτυγχάνουν μια υπέρμορφη εκφραστικότητα. Ενώ η μουσική διαρκώς συμπληρώνει τον κινηματογραφικό χρόνο. Ενίοτε με απειλητική και ενίοτε με γαλήνια διάθεση. Όλα αυτά τα στοιχεία, που έχουν υφανθεί αποκλειστικά στο studio, μας παραπέμπουν ίσως σε μια σουρεαλιστική-υπερπραγματική σημειολογία. Όμως αυτό είναι λάθος! Ο F.W. Murnau ισορροπώντας ακροβατικά στον ρεαλισμό και στον υπερρεαλισμό καταφέρνει να περιγράψει λεπτομερέστατα την εποχή του - τι επίτευγμα! Και αν ορισμένες φορές υπερβαίνει την πραγματικότητα, το πράττει όχι για να εντυπωσιάσει, αλλά για να την κοιτάξει καθαρότερα από μια ανώτερη σκοπιά.

Το "Sunrise: A Song of Two Humans" είναι πλούσιο σε συμβολισμούς, εκτεινόμενο από την χριστιανική ιερότητα ως την μεγαλοαστική ιεροσυλία. Το μοτίβο των αντιθέσεων διαποτίζει τη ραχοκοκαλιά του φιλμ, προσδίδοντας ένταση στις θεματικές περιγραφές. Ο Murnau περιγράφει με στόμφο και σαρκασμό την επερχόμενη περίοδο της αστυφιλίας, η οποία οδήγησε σταδιακά και στην συνοικιακή ερήμωση. Και πιότερο όλων εξυμνεί την οικογένεια. Μέσα από σκηνές ανεπιτήδευτου μελοδράματος, ανεξέλεγκτης χιουμοριστικής ελεγείας, αλλά και απειλητικής σκοτεινιάς. Σε αυτές τις τελευταίες σκηνές θέλω να αναφερθώ κάπως εκτενέστερα.

Η κινηματογραφική θεωρία εισήγαγε τον όρο φιλμ νουάρ περίπου τη δεκαετία του 40. Ο όρος αναφερόταν σε ταινίες συγκεκριμένου ύφους, οι οποίες άκμασαν ως περίπου τα μέσα του 50. Η διάδοση και η επανάσταση που έφερε το χρώμα στον κινηματογράφο εκτόπισε-έσβησε το είδος του ομιχλώδες-σκοτεινού-σκιερού φιλμ νουάρ. Ωστόσο, ταινίες με παρόμοια σημειολογία που δημιουργήθηκαν στην πορεία του χρόνου χαρακτηρίστηκαν ως νεο-νουάρ. Σηματοδοτώντας μια μετά-νουάρ εποχή. Ωστόσο νομίζω πως θα ήταν σκόπιμο να ρίξουμε μια ματιά και στην προ-νουάρ εποχή. Το φιλμ νουάρ θεμελιώθηκε στις αρχές του εξπρεσιονιστικού κινηματογράφου. Χρησιμοποιώντας, σχεδόν απαρέγκλιτα, την παλέτα του εξπρεσιονισμού. Τόσο στο γεμάτο σκιές background, τα γεωμετρικά παραμορφωμένα σκηνικά, αλλά και τη γενικότερη αισθητική του ερέβους. Άλλη μια αρχή στην οποία θεμελιώθηκε το φιλμ νουάρ ήταν το βάθος πεδίου. Το βάθος πεδίου που ήταν ανέφικτο να επιτευχθεί από τις πρώτες κινηματογραφικές μηχανές. Όμως το "Sunrise: A Song of Two Humans", παρ`ότι πολύ πρώιμο, αποτελεί μια εξαίρεση. Ο F.W. Murnau -σε αντίθεση με τους δημιουργούς της εποχής του- δείχνει να αναγνωρίζει την ακρογωνιαία σημαντικότητα του χώρου, του βάθους πεδίου. Και παρά τις τεχνικές αντιξοότητες, όλη η δραματουργία εξελίσσεται σε απύθμενα κάδρα. Ενώ επιπροσθέτως ερχόμαστε και με μια πρωτόλεια μορφή μονοπλάνου, η οποία επίσης τονίζει τη σημαντικότητα του χώρου. Η μοναδική γεωμετρικότητα των σχημάτων δίνει μια εσωτερική ατμόσφαιρα στο film. Και όλα αυτά, σε συνδυασμό με την femme fatale σημειολογία της δέσης και της λύσης του μύθου, μας παραπέμπουν ευθέως στο κινηματογραφικό είδος του νουάρ. Συνεπώς, δε θα ήταν εντελώς άστοχο, ψηλαφίζοντας την ερεβώδη ατμόσφαιρα του "Sunrise: A Song of Two Humans", να του αποδώσουμε το χρίσμα ενός νουάρ πρόδρομου.

Κλείνοντας, το "Sunrise: A Song of Two Humans" είναι μια από εκείνες τις μαγευτικές ταινίες του κινηματογράφου. Όπου η θέαση της ισοδυναμεί με άσβηστη εμπειρία. Μάθημα κινηματογραφικής ιστορίας, αλλά και πρωταγωνιστικός σταθμός στην εξέλιξη της κινηματογραφικής τέχνης. Και όλα αυτά από έναν δημιουργό που θα μπορούσε να γραφεί με χρυσά γράμματα, όχι μόνο στην ιστορία του βωβού κινηματογράφου. Έναν δημιουργό που χάθηκε τόσο νωρίς.