Man With The Movie Camera 1929

Man With The Movie Camera 1929

Ο Άνθρωπος με την Κινηματογραφική Μηχανή

Σκηνοθεσία: Dziga Vertov

Σενάριο: Dziga Vertov

Είδος: Documentary, Music

Διάρκεια: 1h 8min

Μεσότιτλοι: Γιάννης από Ανάβυσσο

Μια από τις διασημότερες ταινίες ανάμεσα στους θεωρητικούς του κινηματογράφου, ο Άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή έγινε πεδίο εκτεταμένων αναλύσεων, (όπως και ο Πολίτης Κέιν αργότερα). Πρόκειται για μια σύνθεση εικόνων από τη ζωή των κατοίκων σε μια σοβιετική πόλη που παρουσιάζεται παράλληλα με τον καμεράμαν ο οποίος προσπαθεί να συλλάβει τη ζωή μέσα από την κάμερά του και κάνει και αυτός τη δουλειά του. Μοιάζει με Κογιανισκάτσι της δεκαετίας του 20, (ειδικά με την εξαιρετική χρήση της μουσικής του Νάιμαν στην κόπια που είδαμε) που υμνεί τη ζωή, έχει λίγο υπεροπτική ματιά και απευθύνεται σε πληροφορημένο κοινό, (ως πειραματικό σινεμά που είναι), αλλά είναι καθαρή τέχνη με πολλές στιγμές ποίησης, (το κορίτσι που ξυπνάει, οι αθλητές, οι αντιδράσεις των παιδιών, κλπ.) και σχόλια για τη διαμόρφωση της πραγματικότητας από τον κινηματόγραφο.

Η ταινία βασίζεται στις θεωρίες του Βερτόφ περί κινηματογράφου-μάτι που υποστήριζε ότι ο κινηματόγραφος πρέπει να συλλαμβάνει τη ζωή στη φυσική της εκδήλωση, (ή τον αυθορμητισμό της ζωής), την πραγματικότητα χωρίς παραποίηση, (μάλιστα για να το πετύχει αυτό πολλές φορές χρησιμοποιούσε κρυμμένες κάμερες για να αιχμαλωτίσει το απροσδόκητο της ζωής), αλλά έδινε μεγάλη σημασία και στο μοντάζ όπου ο δημιουργός συνθέτει το υλικό του σε ένα έργο τέχνης που μπορεί να διέπεται από ποίηση, (συγκίνηση, δυναμισμό και ρυθμό, κλπ.) αλλά ξεχωρίζει από το θέατρο και τις άλλες τέχνες. Συνεπώς όπως και σε άλλες ταινίες του Βερτόφ, έτσι και στην γνωστότερη δημιουργία του, τον Άνθρωπο με την κινηματογραφική μηχανή, ο σκηνοθέτης αρνείται το σενάριο και τα λοιπά που χαρακτηρίζουν το νορμάλ σινεμά και προσπαθεί σε ένα αισιόδοξο μωσαϊκό εικόνων που θυμίζει ντοκιμαντέρ, (με αριστοτεχνική όμως κίνηση της κάμερας που περιλαμβάνει και ευρήματα όπως τις παγωμένες λήψεις, την αργή κίνηση, τον χωρισμό της οθόνης, κ.α.) να συλλάβει ρυθμικά και ευρηματικά τον αυθορμητισμό της ζωής.

Ο Dziga Vertov (παρατσούκλι, που σημαίνει «σβούρας») αποκαλούσε το αφηγηματικό σινεμά ότι είναι σαν να κινηματογραφεί κάποιος τον... πισινό του! Ο δικός του κινηματογράφος δεν είχε ούτε σενάριο, ούτε δομή, ούτε ηθοποιούς, ούτε, ούτε... Η γνώμη μου είναι πως ο Ρώσος φορμαλιστής έκανε ένα από τα πιο γλυκά λάθη της ιστορίας...

Μια τέχνη δεν ορίζεται από την θεματολογία της, αλλά από τα όρια της τεχνικής της. Εκεί που τελειώνει η ανθρώπινη φαντασία, εκεί μπορεί να τελειώσει και η θεματολογία μιας τέχνης και πάντα εντός αυτών των συνόρων... το χάος. Όμως, ο Vertov, με το να μην πιστεύει λόγια σαν τα δικά μου, δημιούργησε «τερατουργήματα» τέχνης και τεχνικής. Έκανε επανάσταση στην κινηματογραφική φόρμα, πριν η έβδομη τέχνη προλάβει να κάνει τα πρώτη της βήματα. Ίσως είναι αυτός κι ο λόγος που έκτοτε το ντοκιμαντέρ δεν μπορεί να βρει τον καλλιτεχνικό του δρόμο προς της εξύψωση, γιατί απλά... πιο πάνω δεν πάει!

Πώς, όμως, μπορεί κάποιος να αναλύσει το συγκεκριμένο αριστούργημα, χωρίς να παραπέμψει στα κοινότυπα; Το να πούμε, πάλι, για τις πόσες τεχνικές εισήγαγε στον χώρο ο Vertov, φοβάμαι πως θα μας κάνει βαρετούς τόσο στους γνώστες, όσο και στους υπόλοιπους που αν δεν το δουν με τα μάτια τους, δεν θα τους πουν τίποτα. Γι` αυτό σκέφτηκα να σας παραθέσω την ακόλουθη παράγραφο και τα λέμε ύστερα...

Ένα τρένο έρχεται με μεγάλη ταχύτητα κατά πάνω μας. Μια άδεια πλατεία. Ένας αθλητής σε αργή κίνηση. Μία όμορφη γυναίκα ξυπνάει. Άντρες εργάζονται στα έγκατα της γης. Ένα μωρό βγαίνει από την κοιλιά της μητέρας του. Ένα ζευγάρι παντρεύεται. Ένα ζευγάρι χωρίζει. Ένα άλογο καλπάζει. Κοσμοπλημμύρα...

Συνεχείς αλλαγές ρυθμού, συνεχή σοκ, πρωτοποριακή τεχνική, ένας δημιουργός σε παροξυσμό και όμως, όλα είναι ήδη εδώ και τα ζούμε καθημερινά… Η έννοια δεν είναι να μάθετε κάτι καινό, αλλά να γίνετε μάρτυρες αυτού που υπάρχει εμπρός σας. Ο Άνθρωπος με την Κινηματογραφική Μηχανή είναι ένα απαραίτητο μάθημα κινηματογράφου για το κοινό του χθες, του σήμερα, του αύριο. Όσοι αισθανθήκατε έστω και κάτι λίγο από την προηγούμενη παράγραφο, είστε ήδη έτοιμοι για την απόλυτη ντοκιουμαντερίστική εμπειρία. Οι υπόλοιποι, απλά, επιβάλλεται να προσπαθήσετε...