Murder Most Foul 1964

Murder Most Foul 1964

Ο Δολοφόνος Γύρισε την Νύχτα

Σκηνοθεσία: George Pollock

Σενάριο: David Pursall, Jack Seddon, Agatha Christie

Είδος: Comedy, Crime, Drama

Διάρκεια: 1h 30min

Γλώσσα: Αγγλικά

Παίζουν:

Margaret Rutherford: Miss Jane Marple

Ron Moody: H. Driffold Cosgood

Charles 'Bud' Tingwell: Inspector Craddock (as Charles Tingwell)

Andrew Cruickshank: Justice Crosby (as Andrew Cruikshank)

Megs Jenkins: Mrs. Gladys Thomas

Ralph Michael: Ralph Summers

 

Το Murder Most Foul είναι το τρίτο των τεσσάρων ταινιών Miss Marple της Metro-Goldwyn-Mayer. Με βάση το χαλαρό μυθιστόρημα του 1952 της κυρίας McGinty's Dead της Agatha Christie, πρωταγωνιστεί η Margaret Rutherford ως η Miss Jane Marple, ο Charles Tingwell ως επιθεωρητής Craddock και ο Stringer Davis ως ο κ. Stringer.

Αν και τα αποδεικτικά στοιχεία φαίνεται να είναι συντριπτικά στη δολοφονία ενός εκβιαστή, η μοναδική "μη ένοχη" ψήφος της κυρίας Jane Marple (Dame Margaret Rutherford) "κρέμασε" την κριτική επιτροπή 11-1. Είναι πεπεισμένη ότι ο πραγματικός δολοφόνος είναι μέλος τοπικού θεατρικού συγκροτήματος, οπότε τους ενώνει για να συλλέξει πληροφορίες. Οι ενδείξεις οδηγούν πίσω σε πολλά χρόνια σε μια μοναδικά αποτυχημένη παράσταση του 1951 ενός φοβερού παιχνιδιού που γράφτηκε από τον σκηνοθέτη του χαμάμι του γκρουπ, H. Driffold Cosgood (Ron Moody). Αν και εκείνη την εποχή, αρκετά από τα τρέχοντα μέλη του καστ ήταν μόνο παιδιά, ακολουθούν περισσότερες δολοφονίες προτού η Miss Marple εκθέσει τελικά τον δολοφόνο.

  

Murder at the Gallop (1963)

Murder at the Gallop (1963)

Το Μυστήριο των τεσσάρων Κληρονόμων

  

Σκηνοθεσία: George Pollock

Σενάριο: James P. Cavanagh, Agatha Christie

Είδος: Comedy, Crime, Drama 

Διάρκεια: 1h 21min

Γλώσσα: Αγγλικά

Παίζουν:

Margaret Rutherford: Miss Jane Marple

Stringer Davis: Mr. Stringer

Robert Morley: Hector Enderby

Flora Robson: Miss Milchrest

Charles 'Bud' Tingwell: Inspector Craddock (as Charles Tingwell)

Gordon Harris: Sergeant Bacon

 

    Η δεύτερη από τις συνολικά πέντε ταινίες με τη Miss Marple, δια χειρός George Pollock. Του 1963, βασισμένο φυσικά στη νουβέλα της Agatha Christie, με την απολαυστική Margaret Rutherford στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Η υπόθεση

    Όταν ένας πλούσιος ηλικιωμένος άνδρας φαίνεται να έχει πεθάνει από φόβο εξ αιτίας μιας γάτας, τότε η Μις Μαρπλ υποπτεύεται έναν από τους τέσσερις συγγενείς του, όλους κληρονόμους της περιουσίας του...

    Ο άσημος σκηνοθέτης George Pollock έκανε μεγαλύτερη καριέρα ως βοηθός σκηνοθέτη, όμως τουλάχιστον μας χάρισε έναν από τους πλέον απολαυστικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους, αυτόν της Miss Marple, υποδυόμενη έξοχα από την Margaret Rutherford, μέσα από μια σειρά πέντε ταινιών, βασισμένες στις νουβέλες της Agatha Christie.

    Το Murder at the Gallop ήταν η δεύτερη χρονικά, εν έτει 1963, μετά το αρχικό Murder She Said, το 1961 και ακολουθούμενο από τα Murder Most Foul, Murder Ahoy, αμφότερα το 1964 και τέλος, το The Alphabet Murders, το 1965, όπου η Μις Μαρπλ θα συναντήσει τον... Ηρακλή Πουαρό, όμως αυτό δεν αρκεί για να γλιτώσει το φιλμ από μια ανεκτική μετριότητα και να το καταστήσει σίγουρα ως το λιγότερο καλό της σειράς.

    Εδώ λοιπόν, στο Μυστήριο των Τεσσάρων Κληρονόμων, όπως είναι ο ελληνικός τίτλος, μάλλον παρακολουθούμε το πιο ενδιαφέρον από τα πέντε φιλμ, κυρίως χάρη στο έξυπνο, καλογραμμένο σενάριο, από τον James P. Cavanagh.

    Η Μις Μαρπλ έχοντας στο πλευρό της τον πιστό της φίλο κ. Στρίνγκερ θα βρεθεί τυχαία -όπως πάντα- στον τόπο του εγκλήματος. Στο σπίτι του κείτεται νεκρός ο ηλικιωμένος ζάπλουτος Έντερμπι. «Καρδιακή προσβολή» απεφάνθη ο ιατρός, όμως η... δαιμόνια γεροντοκόρη, που βρίσκει πολλές ασχολίες εξίσου ενδιαφέρουσες με το πλέξιμο, έχει τις αμφιβολίες της. Ναι μεν καρδιά σου λέει, όχι όμως ξαφνικά. Κάποιος προκάλεσε ηθελημένα το επεισόδιο. Κάποιος που πιθανώς είχε οφέλη από το θάνατο του γέρου. Πολύ πιθανό ένας εκ των τεσσάρων συγγενών του, όλοι κληρονόμοι της μεγάλης περιουσίας του...

    Οι κληρονόμοι θα συναντηθούν στο Gallop, όπου η οικογένεια διατηρεί ένα σπίτι για εξοχική κατοικία αλλά και ως χώρο μαθημάτων ιππασίας. Η Μαρπλ θα βρει τον τρόπο να μείνει μαζί τους ώστε να εξερευνήσει από κοντά τα κίνητρα των συγγενών και να επιβεβαιώσει τις υποψίες της αποκαλύπτοντας τον δολοφόνο του γερο Έντερμπι.

    Φωτογραφία, φωτισμοί και μουσική δένουν έξοχα, σε ένα τεχνικά άρτιο αποτέλεσμα. Η αστεία παρουσία της Μάργκαρετ Ράδερφορντ επιβεβαιώνεται εκ νέου, ενώ εξίσου απολαυστικός -όπως πάντα βέβαια- είναι ο ταλαντούχος Stringer Davis (ως κ. Στρίνγκερ) στο πλάι της αγέραστης ντετέκτιβ.

Τ    έλος θα μπορούσε να γίνει λόγος για την πιο καλογραμμένη ιστορία με έντονη την αγωνία ως προς την έκβασή της μέχρι την επίλυση του μυστηρίου. Κάτι βέβαια που είναι δεδομένο όταν μιλάμε για Άγκαθα Κρίστι, όμως θεωρώ πως εδώ γίνεται ακόμη εντονότερο.

Advise And Consent 1962

Advise And Consent 1962

Θύελλα στην Ουάσιγκτον

 

Σκηνοθεσία: Otto Preminger

Σενάριο: Allen Drury, Wendell Mayes

Είδος: Drama, Thriller

Διάρκεια: 02:19

Γλώσσα: Αγγλικά

Παίζουν:

Franchot Tone: The President

Lew Ayres: The Vice President

Henry Fonda: Robert Leffingwell

Walter Pidgeon: Senate Majority Leader

Charles Laughton: Senator Seabright Cooley

 

Ο πρόεδρος της Αμερικής αποφασίζει να διορίσει έναν πολύ καλό επιστήμονα (Henry Fonda) στη θέση του υπουργού εξωτερικών. Η απόφαση θα εγκριθεί μέσω της Γερουσίας. Επειδή όμως η αντίπαλη παράταξη, με πρωτεργάτη τον Charles Laughton, έχει προηγούμενα με τον υποψήφιο θα τον καλέσει σε επιτροπή για να κρίνει αν είναι κατάλληλος για τη θέση. Πλουσιότατο καστ στην πολιτική ταινία Advise & Consent του Ότο Πρέμινγκερ, η οποία σε σημεία (λόγω δίκης) φέρνει στο μυαλό την «Ανατομία ενός εγκλήματος». Η ουσία όμως εδώ βρίσκεται στο παρασκήνιο και στα όσα κανονίζονται από πίσω. Ο νεαρός που θα τοποθετηθεί επικεφαλής της επιτροπής θα είναι της ιδίας παράταξης του προέδρου αλλά όταν ανακαλύψει κάποια βρώμικη ιστορία στο παρελθόν του Fonda δεν θα υποκύψει και δεν θα κάνει πίσω για να περάσει η θέληση του προέδρου. Κάπου εκεί λες, «κοίτα τους Αμερικανούς, έχουν κότσια». Αλλά μετά αρχίζουν οι απειλές και τα μυστικά που βρίσκονται καλά κρυμμένα (κατά το αγγλικό skeletons in the closet) θα αποκαλυφθούν με τραγικές συνέπειες. Πάει ο ιδεαλισμός, πάνε όλα. Το ειρωνικό τέλος απλά μάς στέλνει αδιάβαστους σ`αυτή την κορυφαία ταινία.

Τελευταία ταινία του ηλικιωμένου Laughton, στην οποία όμως όλοι και κανένας δεν είναι πρωταγωνιστές. Και να ευχαριστήσουμε τον Μπουκάτσα που μας κίνησε την περιέργεια για την εν λόγω ταινία.

 

Mamma Roma 1962

Mamma Roma 1962

Μάμα Ρόμα

Σκηνοθεσία: Pier Paolo Pasolini

Σενάριο: Pier Paolo Pasolini

Είδος: Drama, Ιταλικά

Διάρκεια: 01:46

Γλώσσα: Ιταλικά

Παίζουν:

Anna Magnani: Mamma Roma

Ettore Garofolo: Ettore

Franco Citti: Carmine

Silvana Corsini: Bruna

Luisa Loiano: Biancofiore

 

Το "Mamma Roma" θεωρείται ασφαλώς η επιτομή του ιταλικού κινηματογράφου του 60. Γιατί κουβαλά τα λάθη και τις δυνατότητες του ιταλικού νεορεαλισμού. Και γιατί αποτελεί φόρο τιμής σε μία ηθοποιό-φετίχ του κλασικού ιταλικού σινεμά, την Anna Magnani. Πάνω από όλα όμως, είναι και μία αστείρευτη σπουδή στην σκηνοθετική βιρτουοζιτέ του Pier Paolo Pasolini, στην αφοπλιστική δημιουργική του ικανότητα που συμπυκνώνεται στο επαναλαμβανόμενο traveling στην αρχή και στο τελευταίο μέρος της ταινίας. Η Magnani περιπλανιέται στα πεζοδρόμια της νυχτερινής Ρώμης. Η κάμερα προηγείται και την έλκει κοντά της σε όλη τη διαδρομή. Κάτω από τον μεθυστικό γαλαξία των ντελιριακών, αναμμένων φαναριών, η Mamma Roma αφηγείται και στοχάζεται. Χειμαρρώδης, κυνική, ασυγκράτητη ξεσπά και αναπολεί. Πού και πού αφήνει το σκουριασμένο γέλιο της να τραντάξει το λευκό πανί. Οι ακροατές της, άντρες όλων των κατηγοριών, εναλλάσσονται σε αυτή την αδιάκοπη εξιστόρηση. Χάνονται στο σκοτάδι, για να δώσουν τη θέση τους στον επόμενο. Ο ρόλος τους είναι προσχηματικός και απρόσωπος, όπως όλοι οι πελάτες της ξακουστής αυτής πουτάνας. Στο μεθυστικό της νυχτερινό ταξίδι, η "Mamma", η ματρόνα της Ρώμης, αναζητά τον μοναδικό άντρα της ζωής της. Τον γιο της.

Εξάλλου, αυτή είναι η ιστορία μίας μάνας και ενός γιου. Ο καθένας διασχίζει την απόσταση που του αναλογεί για να έρθει πιο κοντά στον άλλον. Αλλά και πιο κοντά στον εαυτό του. Η Mamma Roma επωφελείται από τον γάμο του προστάτη της και αποφασίζει να αφήσει πίσω της τις δεκαετίες στα πεζοδρόμια. Πιάνει δουλειά στην λαϊκή αγορά της πόλης και φέρνει από την επαρχία τον παρατημένο, δεκαεξάχρονο γιο της. Χορτασμένη από άνδρες και ελεύθερη καθηκόντων, αφοσιώνεται στην ανατροφή του "δικού της" άνδρα. Μία ανατροφή που ξεκινά ανορθόδοξα και κορυφώνεται δραματικά. Το παρελθόν της μπορεί να είναι άγνωστο στον νεαρό Ettore, η ηθική της όμως καθορίζει τη σχέση τους. Απελευθερωμένη και κυριαρχική, η Mamma βρίσκεται παντού στον νέο τόπο που ο μικρός καλείται να συνηθίσει. Οι αλήτες που του κρατούν συντροφιά, οι πλανόδιοι και οι γυναίκες που προσφέρονται να τον ανδρώσουν με το αζημίωτο, όλοι γνωρίζουν πως είναι ο γιος της Mamma. Η ενηλικίωσή του κάτω από τον καυτό ήλιο των εργατικών κατοικιών και το αποπνιχτικό μητρικό γέλιο δεν ολοκληρώνεται ποτέ.

Μία τέτοια σχέση δεν θα μπορούσε να κινηματογραφηθεί πουθενά αλλού παρά μόνο στην Ιταλική γη. Εκεί που ο ήλιος καυτηριάζει και διαλύει κάθε εικόνα και κάθε συναίσθημα. Τα κατάμαυρα μαλλιά της Magnani περιφέρονται σαν προάγγελος του θρήνου, η μορφή η δική της και του Ettore εξαϋλώνεται μπροστά στο σαρωτικό φως που γκρεμίζει κάθε πρωί το παράθυρό τους. Το λευκό πουκάμισο του μικρού, τον αφήνει απροστάτευτο και εκτεθειμένο, έναν συνεχή στόχο σε αυτή την αφιλόξενη γη. Δεν είναι όμως μονάχα τοπολογικό το πλεονέκτημα του φιλμικού αυτού κόσμου. Μονάχα σε μία τέτοια πραγματικότητα θα μπορούσαν να ανατραφούν πνεύματα σαν εκείνο του Pasolini. Ο φυσικός φωτισμός προσφέρει στον καμβά του το δραματικότερο δυνατό chiaroscuro. Τα κάδρα του κουβαλούν μία ανάσα αναγεννησιακή και η κάμερα πλησιάζει σαν ένας αχόρταγος παρατηρητής, όλο και πιο κοντά, όλο και πιο υπνωτισμένα.

Η εμφάνιση του Lamberto Maggiorani στην σκηνή του νοσοκομείου, σε μία σκηνή ανθολογίας, προφανή αναφορά στο Ladri di Biciclette του De Sica, υπενθυμίζει την αχίλλειο πτέρνα του ιταλικού σινεμά: τον μελοδραματισμό που επαληθεύεται στο φινάλε του "Mamma Roma", αφήνοντας το διαβρωτικό σημάδι του σε άλλο ένα αριστούργημα του ιταλικού κινηματογράφου.

  

Il Sorpasso 1962

 Il Sorpasso 1962

Ο Φανφαρόνος

 

Σκηνοθεσία: Dino Risi

Σενάριο: Dino Risi, Ettore Scola, Ruggero Maccari

Είδος: Comedy, Ιταλικά, Drama

Διάρκεια: 01:46

Γλώσσα: Ιταλικά

Παίζουν:

Vittorio Gassman: Bruno Cortona

Jean-Louis Trintignant: Roberto Mariani

Catherine Spaak: Lilli Cortona

Claudio Gora: Danilo Borelli 'Bibi'

Luciana Angiolillo: Gianna Cortona

 

Ο Roberto, (Jean-Louis Trintignant), ένας συνεσταλμένος φοιτητής της νομικής θα γνωρίσει τον Bruno, (Vittorio Gassman), έναν 40χρονο ευκατάστατο κύριο, με τον οποίο θα ξεκινήσουν ένα ταξίδι με καμπριολέ αυτοκίνητο στην ιταλική ύπαιθρο. Στην πορεία του ταξιδιού, θα επισκεφτούν συγγενείς τους, θα σταματήσουν σε διάφορες παραλίες και εξοχικά κέντρα, ενώ θα έχουν και απρόοπτες συναντήσεις. Έτσι ο Bruno θα μυήσει τον νεαρό Roberto σε έναν κόσμο που ήταν άγνωστος μέχρι τότε, ενώ οι ξέφρενες στιγμές του ταξιδιού τους θα έχουν δραματική κατάληξη.

Δεν πάει πολύς καιρός, που κάποιος φίλος υποστήριζε με θέρμη ότι οι γεωγραφικές συντεταγμένες του Μαρίενμπαντ δεν αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του Alain Resnais. Συνεπώς, διεκδικούσε το δικαίωμα να το επικαλείται (και… να το αναπολεί, όπως το γριφώδες ζευγάρι του φιλμ) χωρίς να έχει παρακολουθήσει ούτε λεπτό από το « Πέρσι στο Μαρίενμπαντ». Με την ίδια περίπου λογική, ο «Φανφαρόνος» του Dino Risi δε δημιουργεί ένα μυθοπλαστικό σύστημα ερμητικά κλειστό πέραν του κοινού της –αντιθέτως, αποτελεί σημείο αναφοράς που κυοφορείται ως τραύμα και διχασμός στην αντρική ψυχή, και αντιστρόφως: ένα νευραλγικό κομμάτι της αυστηρά αρσενικής μυθολογίας εγγράφεται συμπτυγμένο σε αυτό το αλησμόνητο road movie. Όπου ένας άστατος τυχοδιώκτης από το πουθενά, ένας σαγηνευτής που δε διστάζει να φάει τα μούτρα του (το μότο της ζωής του είναι «Βούτα!») παρασέρνει σε μια 24ωρη περιπλάνηση, επίσης στο πουθενά, έναν εσωστρεφή φοιτητή της Νομικής (η δική του απάντηση είναι «Σκέφτομαι πού θα πέσω» -τραγικά ειρωνική, όπως θα αποδειχθεί).

Διατυπώνοντας το ίδιο απεγνωσμένο αίτημα για ελευθερία με την «Αταλάντη» του Jean Vigo, o «Φανφαρόνος» τον ξεπερνά σε τραγικότητα για να μοιραστεί το βάθρο του με τον γκονταρικό «Τρελό Πιερό». Ας μην ξεχνάμε πως ο αυθεντικός τίτλος της ταινίας αναφέρεται σε μια Προσπέραση: μια τυφλή εμμονή για περισσότερη ταχύτητα, περισσότερη ηδονή, περισσότερες εμπειρίες σε λιγότερο χρόνο. Πρόκειται για τις ψευδαισθήσεις που καλλιέργησε και ακύρωσε στο πέρασμά της η δεκαετία του ’60. «Ζήστε σαν αυριανοί νεκροί!», ήταν το υπαρξιστικό πρόσταγμα του Αλμπέρ Καμύ στα καμπαρέ του Παρισιού, και το δίδυμο του φιλμ θα εκβιάσει την κατά λέξη τήρησή του. Πώς; Μέσω της, καθαρά συμβολικής, ύβρεως των αυτοκινητιστικών προσπεράσεων. Η εποχή θα τιμωρήσει τα τέκνα της, όπως υπαινίσσεται και το «Γυμνοί στον ήλιο».

Μιας και περί ύβρεως ο λόγος, ο Dino Risi δομεί αυτήν την ταινία δρόμου με την απόλυτη ενότητα χώρου και χρόνου της αρχαίας τραγωδίας. Ένα μεγάλο ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα… και ξανά προς τη μέρα, κατά τη διάρκεια του οποίου οι Gassman- Trintignant θα αναπτύξουν μια σχέση λανθάνουσας ομοφυλοφιλίας (υπό την έννοια της αλληλοϋποστήριξης ελλειμματικών ανδρισμών) και εκατέρωθεν υφαρπαγής ενέργειας. Η ίδια χωροχρονική ενότητα κάνει τον «Φανφαρόνο» να μοιάζει με εμφανώς παραλλαγμένο απομεινάρι του νεορεαλισμού –και το οδοιπορικό της μάταιης αναζήτησης να συγγενεύει δομικά με τον « Κλέφτη Ποδηλάτων».

Κι όμως, όλα τα εσωτερικά στοιχεία αυτής της σύγχρονης τραγωδίας είναι οξυμένα σε τόνο κωμικό. Οι δύο όψιμοι φίλοι βολοδέρνουν μεταξύ παρεξηγήσεων, καβγάδων και αστείων αμφίβολης ποιότητας –και απομένουν οι γυναίκες, σα διασκορπισμένα μέλη ενός χορού, να υπενθυμίζουν την αντρική πτώση μέσω του πονηρού και επιτιμητικού τους βλέμματος. Έστω και διαμέσου μιας φωτογραφίας, σαν κι αυτή που κουβαλά μαζί του ο ντροπαλός φοιτητής. Αυτός που, λίγο πριν το οριστικό φινάλε, θα εκμυστηρευτεί στον ιδιότυπο μέντορά του «Μαζί σου πέρασα την ομορφότερη μέρα της ζωής μου» και η ματιά του θα διασταυρωθεί με αυτήν ενός ανέμελου μπόμπιρα. Σε αυτήν τη σκηνή, της ύστατης προσπέρασης, κάθε επιμέρους στοιχείο -οι γωνίες λήψης, το μοντάζ, η γεωμετρία της παραπάνω διασταύρωσης- είναι κυριολεκτικά αξεπέραστο, ενώ η σύνθεσή τους προκαλεί αιμορραγία σε όσους είχαν αντιληφθεί τα σημάδια της προοικονομίας. Με άλλα λόγια, σε όσους συν-δημιούργησαν (ο θεατής είναι το ένα από τα δύο δρώντα υποκείμενα μιας σχέσης θέασης, ας μην υποτιμά το ρόλο του) τον «Φανφαρόνο» με σημείο αναφοράς το (υπαρκτό ή ενδεχόμενο) βίωμα. Εάν, λοιπόν, ο πολύ αγαπητός Τσαγκαρουσιάνος επέλεξε να αφιερώσει το Brokeback Mountain στους φορείς μιας «νέας μελαγχολίας», ο καημός του, τρόπον τινά προγονικού, φιλμ του Dino Risi μοιάζει αιώνιος.

 

Una Vita Violenta 1962

Una Vita Violenta 1962

Μια βίαιη ζωή

 

Σκηνοθεσία: Paolo Heusch, Brunello Rondi

Σενάριο: Pier Paolo Pasolini, Ennio De Concini,

Franco Brusati, Paolo Heusch, Brunello Rondi

Είδος: Drama, Ιταλικά

Διάρκεια: 01:55

Γλώσσα: Ιταλικά

Παίζουν:

Franco Citti: Tommaso

Serena Vergano: Irene

Alfredo Leggi: Cagone

Angelo Maria Santiamantini: Lello

Benito Poliani: Zucabbo

 

Ο τίτλος επιλέχθηκε από Παζολίνι με την πρόθεση να τονίσει το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της ζωής του Θωμά, ένα αγόρι από την πόλη των πενήντα ετών: γι 'αυτόν, όπως και για άλλα μέλη της συμμορίας του, των κακοποιών, η βία είναι στην ημερήσια διάταξη , και δεν μπορεί να είναι διαφορετικά, δεδομένων των αντίξοων συνθηκών της ζωής που αναδύονται με σαφήνεια στο μυθιστόρημα.

 

Vulcano, Figlio Di Giove 1962

Vulcano, Figlio Di Giove 1962

ΗΦΑΙΣΤΟΣ Ο Θεός της Φωτιάς

 

Σκηνοθεσία: Ambrogio Molteni, Gino Stafford, Benito Ilforte

Είδος: Action, Fantasy, Ιταλικά

Διάρκεια: 01:16

Γλώσσα: Ιταλικά

Παίζουν:

Bella Cortez: Aetna- Η νύμφη της Σικελίας

Iloosh Khoshabe: ΄Κφαιστος

Liliana Zagra: Sicilian Rebel Girl

Furio Meniconi: Δίας

Roger Browne: Άρης – θεός του πολέμου

 

Ο Ήφαιστος είναι ο θεός της φωτιάς και της μεταλλουργίας στην ελληνική μυθολογία. Ήταν γιος του Δία και της Ήρας. Αυτό αναφέρεται στους ομηρικούς στίχους, τους οποίους ακολούθησαν οι μεταγενέστεροι συγγραφείς. Ωστόσο, ο Ησίοδος παρουσιάζει το θεό ως τέκνο της Ήρας και μόνο, που γεννήθηκε με παρθενογένεση, χωρίς τη συμμετοχή πατέρα.

"Το σιδηρουργείου του Ηφαίστου", έργο του Ντιέγκο Βελάσκεθ. 

Γεννήθηκε άσχημος και παραμορφωμένος, τόσο που η ίδια η μητέρα του, η Ήρα, τον πέταξε από τον Όλυμπο από τη ντροπή της. Ο θεός-βρέφος έπεσε στη θάλασσα, όπου τον περισυνέλεξαν η Θέτις και η Ευρυνόμη, οι οποίες τον ανέθρεψαν για εννέα χρόνια. Μόλις μεγάλωσε, ο θεός έστησε αμέσως το πρώτο του σιδηρουργείο στο βυθό του Αιγαίου, σφυρηλατώντας εκεί όμορφα αντικείμενα για τις δύο αυτές θεότητες.

Μια μέρα, η Ήρα, ζηλεύοντας τα κοσμήματα της Θέτιδας, ρώτησε επίμονα τη Νηρηίδα για την προέλευσή τους και, όταν ανακάλυψε ότι τα είχε φιλοτεχνήσει ο γιος που η ίδια είχε περιφρονήσει, πήγε, τον πήρε μαζί της και τον ξανάφερε στο βουνό των θεών. Εκεί, του προσέφερε ένα σιδηρουργείο με 20 φυσερά και του έδωσε για σύζυγο την πανέμορφη Αφροδίτη.

Η επιστροφή του Ηφαίστου στον Όλυμπο με τον Διόνυσο και τον θίασό του.

Σχετικώς με την επάνοδο του Ηφαίστου στις κορφές του Ολύμπου υπάρχει και άλλη εκδοχή, σύμφωνα με την οποία έστειλε δώρο στη μητέρα του ένα μοναδικής τέχνης θρόνο, στον οποίο μόλις κάθισε εκείνη παγιδεύθηκε αυτόματα από αόρατα δεσμά και υποχρεώθηκε να ζητήσει τη βοήθεια του περιφρονημένου γιού της προκειμένου να ελευθερωθεί.

Στην Ιλιάδα η Αφροδίτη εμφανίζεται να απατά τον Ήφαιστο με τον γοητευτικό Άρη πάνω στη συζυγική του κλίνη, όπου όμως ο άσχημος όσο και έξυπνος θεός της φωτιάς τους αιφνιδιάζει μια μέρα παγιδεύοντάς τους σε ένα λεπτό χρυσό δίχτυ και μετά τους εκθέτει μπροστά σε όλους τους άλλους θεούς. Ο Ησίοδος πάντως εμφανίζει ως σύζυγο του Ηφαίστου την Αγλαΐα, τη νεότερη από τις Χάριτες.

Σε κάποιο μεταγενέστερο επεισόδιο, ο Δίας ξανάριξε τον θεό-σιδηρουργό από την κατοικία των θεών, επειδή αυτός είχε σπεύσει να βοηθήσει την Ήρα όταν εκείνη ήταν κρεμασμένη από τον ουράνιο θόλο, τιμωρημένη για τη θύελλα που είχε στείλει κατά του Ηρακλή. Αυτή τη φορά, η μοίρα του Ηφαίστου ήταν να πέσει σε ξηρά, στη νήσο Λήμνο, όπου τον βρήκαν το δειλινό, εξαντλημένο και με σπασμένα και τα δυο του πόδια από την πτώση στο σκληρό έδαφος, οι Σίντιοι. Η περίθαλψη και η φιλοξενία των φτωχών αυτών ανθρώπων κατέστησε από τότε το νησί τους τον αγαπημένο τόπο του θεού πάνω στη γη των θνητών. Εκεί, πάνω στο όρος Μόσχυλος, ξανάφτιαξε το, μόνιμο αυτή τη φορά, εργαστήρι του. Εκεί θα δημιουργήσει πολλά έξοχα αντικείμενα που του παραγγέλλουν οι θεοί, καθώς και όπλα για μερικούς ανθρώπους.

Ανάμεσα στα χειροτεχνήματα του Ηφαίστου ξεχωρίζει η πήλινη γυναίκα, η Πανδώρα, την οποία ο Δίας έδωσε ως σύζυγο στον Επιμηθέα για να τον εκδικηθεί εξαιτίας της προσβολής που του είχε κάνει ο αδελφός του Προμηθέας με το κλέψιμο της φωτιάς.

Ήφαιστος και ηφαίστεια

Το όνομα του Ηφαίστου δόθηκε στα «ηφαίστεια όρη», τα γνωστά σήμερα στη Γεωλογία ως ηφαίστεια, που με τη σειρά τους βάπτισαν και ολόκληρο κλάδο της, την Ηφαιστειολογία. Είναι προφανές το γιατί οι άνθρωποι φαντάζονταν ότι κάτω από ένα βουνό που έβγαζε καπνό, φωτιά και επιπλέον βροντώδεις ήχους είχε το σιδηρουργείο του ένας θεός. Για τον ίδιο λόγο, εκτός από το Μόσχυλο (που επί αιώνες εξέπεμπε αναθυμιάσεις), άλλες εκδοχές θέλουν το σιδηρουργείο του Ηφαίστου να «υποκρύπτεται» σε άλλα ηφαιστειογενή μέρη, συνήθως στην Αίτνα, στον Βεζούβιο ή στις Αιολίδες Νήσους.