The Saphead 1920

The Saphead 1920

Ο Κουφιοκέφαλος

Σκηνοθεσία: Herbert Blaché, Winchell Smith

Συγγραφείς: Bronson Howard

Παίζουν: Edward Jobson, Beulah Booker, Edward Connelly, Buster Keaton, κλπ

Είδος: Comedy

Διάρκεια: 1h 17min

Μεσότιτλοι: Γιάννης από Ανάβυσσο

Η ιστορία του Μπέρτι Βαν Αλστάιν ενός ανόητου πλουσιόπαιδου που αποκληρώνεται και χάνει τα πάντα, μεταξύ των όποιων και την αγαπημένη του άλλα στο φινάλε ως εκ θαύματος καταφέρνει να ανατρέψει τα σχέδια μιας ομάδας απατεώνων την οποία διευθύνει ο γαμπρός του και στόχο έχει την οικονομική ανάδειξη εις βάρος της οικογενείας των Βαν Αλστάιν.

Κομεντί με δραματικά στοιχεία η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Κίτον (ως ηθοποιού) που τον καθιέρωσε κιόλας αποτελεί μεταφορά στο σινεμά ενός θεατρικού ονόματι Η Νέα Εριέττα (Γουίντσελ Σμιθ, Βίκτορ Μέιπς 1887), το οποίο ανέβασε στο Broadway ο Φέρμπανκς το 1913. Τα κωμικά στοιχεία βεβαίως δεν είναι πολλά και το φιλμ δεν συγκαταλέγεται ανάμεσα στις μεγάλες στιγμές του Κίτον. Ωστόσο ο ρόλος του Μπέρτι με το δραματικό στοιχείο κάτω από την επιφάνεια που θυμίζει και κάτι από τον Ηλίθιο του Ντοστογιέφσκι (αν και εκ πρώτης όψεως φαίνεται τυπικά κωμικός και από τύχη ευτυχισμένος), βοήθησε τον αγέλαστο και ανέκφραστο Κίτον να δουλέψει πάνω σε αυτόν τον τύπο ηρώων δίνοντας στο σινεμά μερικές αξιομνημόνευτες μορφές.

Να πούμε όμως και για το φιλόδοξο Saphead (κυρίως λόγο ασυνήθιστα μεγάλης διάρκειας σε σύγκριση με τις ταινίες της εποχής του,) που σκηνοθέτησε ο όχι ιδιαίτερα γνωστός σκηνοθέτης του βωβού Χέρμπερτ Μπλάσε, ότι διατηρεί μέχρι σήμερα μια γοητευτική ατμόσφαιρα και παρακολουθείται με ενδιαφέρον.

Der Golem, Wie Er in Die Welt Kam 1920

Der Golem, Wie Er in Die Welt Kam 1920

Το Γκόλεμ

Σκηνοθεσία: Carl Boese, Paul Wegener

Συγγραφείς: Henrik Galeen, Paul Wegener

Παίζουν: Wegener, Albert Steinrück, Ernst Deutsch, και άλλοι

Είδος: Fantasy, Horror

Διάρκεια: 1h 16min

Μεσότιτλοι: Γιάννης από Ανάβυσσο

Το Γκόλεμ, (γερμ. τίτλος: Der Golem, wie er in die Welt kam, Το Γκόλεμ, πώς ήλθε στη γη ) είναι γερμανικό κινηματογραφικό έργο του εξπρεσιονισμού του 1920 σε σκηνοθεσία του Πάουλ Βέγκενερ και του Καρλ Μπέζε. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κινηματογραφικά έργα στις κατηγορίες βουβού κινηματογράφου, ταινίες φρίκης, εξπρεσιονισμού καθώς και του γερμανικού κινηματογράφου.

Το Γκόλεμ βασίζεται στον μύθο περί του Ραβίνου Ιούδα Λεβ που έζησε στην Πράγα. Τα επιβλητικά σκηνικά του Χανς Πέλτζιγκ και του Κουρτ Ρίχτερ σε στυλ του εξπρεσιονισμού μεταφέρουν τον θεατή σε μια εποχή του ρομαντισμού. Η ταινία ήταν μια από τις εμπορικότερες παραγωγές του γερμανικού κινηματογράφου, αφού οι αίθουσες ήταν γεμάτες για μήνες, και προβλήθηκε ακόμα και στην Αμερική και στην Κίνα.

Ακολουθούν λεπτομέρειες της υπόθεσης ή του τέλους.

Όταν ο Ραβί Λεβ μελετάει τους αστερισμούς, προαισθάνεται ότι κάποιος σοβαρός κίνδυνος εγκυμονεί απειλώντας το εβραϊκό γκέτο της Πράγας. Αποφασίζει να ζωντανέψει το Γκόλεμ, μια μυθική άβουλη αλλά παντοδύναμη μορφή, που κατά τον μύθο ήταν φτιαγμένη από πηλό. Και πράγματι, ο αγγελιοφόρος Φλόριαν φέρνει τα μαντάτα: ο Αυτοκράτορας έχει εξαγγείλει μέτρα εναντίον των Εβραίων.

Ο Ραβί Λεβ είναι κατατρομαγμένος και αναζητά τον αυτοκράτορα για να του ζητήσει χάρη. Ο αυτοκράτορας τον δέχεται στο παλάτι κατά την διάρκεια μιας εορταστικής τελετής, όταν ξαφνικά γίνεται σεισμός και το παλάτι ταρακουνιέται και είναι έτοιμο να γκρεμιστεί. Ο Ραβί Λεβ φωνάζει το Γκόλεμ που σώζει τον αυτοκράτορα. Ο αυτοκράτορας για να του ανταποδώσει ακυρώνει τα μέτρα κατά των Εβραίων.

Ο Λεβ πάει το Γκόλεμ πίσω στο εργαστήρι του και το αφήνει εκεί, ξεχνάει όμως να το απενεργοποιήσει. Ο Φλόριαν που έχει ερωτευτεί την κόρη του Ραβί, τρυπώνει κρυφά στο σπίτι του Λεβ για να συναντηθεί με την Μίριαμ. Εκεί θα τον ανακαλύψει ο παραγιός του Λεβ και θα διατάξει το Γκόλεμ που ακόμα είναι στο εργαστήριο, να τον κυνηγήσει. Το Γκόλεμ θα σκοτώσει τον Φλόριαν στην πάλη που θα ακολουθήσει και το σπίτι του Λεβ θα πιάσει φωτιά.

Το Γκόλεμ βγαίνει από το σπίτι και αρχίζει να κινείται ανεξέλεγκτο μέσα στην πόλη. Στο δρόμο του γκρεμίζει τα τείχη της πόλης και βγαίνει στα χωράφια. Εκεί αρπάζει ένα κοριτσάκι και το ανεβάζει στον ουρανό. Το κοριτσάκι βλέπει το εβραϊκό αστέρι που έχει το Γκόλεμ κρεμασμένο στο λαιμό. Χωρίς να ξέρει ότι αυτό είναι που του δίνει τη μαγική δύναμη, του το αφαιρεί. Το Γκόλεμ ξεψυχάει χάνοντας τις μαγικές δυνάμεις του και καταρρέοντας άψυχο στη γη.

Way Down East 1920

Way Down East 1920

Αγάπη στη Θύελλα

Σκηνοθεσία: D.W. Griffith

Συγγραφείς; Lottie Blair Parker, William A. Brady

Είδος: Drama, Romance

Διάρκεια: 2h 25min

Παίζουν: Lillian Gish, Richard Barthelmess, Mrs. David Landau, και άλλοι

Μεσότιτλοι: Γιάννης από Ανάβυσσο

Μια αφελής κοπέλα από το χωριό ξεγελιέται από έναν πλούσιο άντρα που της υπόσχεται γάμο. Αφού, πια, την παρατήσει, πρέπει να ξαναφτιάξει τη ζωή της, έχοντας και ένα παιδί στα χέρια από τον γάμο της.

                                                                   

                                         

Το θεατρικό του Joseph R. Grismer πρωτόγινε ταινία το 1908. Η δεύτερη φορά ήταν το 1914. Το 1935 ο Henry King το έκανε για τελευταία φορά, με τον Henry Fonda στον ρόλο του «κακού», αλλά με λίγη επιτυχία. Η εκδοχή του Griffith θεωρείται μακρά η καλύτερη.

2 

Μια σκηνή, που δίχνει καταρράκτες και όγκους πάγου, άφησε εποχή. Λόγω αυτού του επικινδύνου γυρίσματος, η Lillian Gish είχε αδυναμία στο δεξί της χέρι, ως και που πέθανε. Η σκηνή, υποστηρίζουν πολλοί, ότι ενέπνευσε και τον Sergei Eisenstein για την περιβόητη σκηνή στους πάγους του Λέων του Νέβα.

#

Τους μεσότιτλους τους μετέφρασα από τα Γαλλικά, μια και το DVD που αγόρασα στην Γαλλία ήταν η Γαλλικέ βερσιόν της ταινίας.

LEAVES FROM SATAN'S BOOK 1920

LEAVES FROM SATAN'S BOOK 1920

Σελίδες από το Ημερολόγιο του Σατανά

Σκηνοθεσία: Carl Th. Dreyer

Συγγραφείς: Edgar Høyer, Marie Corelli

Είδος: rama

Διάρκεια: 2h 47min

Παίζουν: Helge Nissen, Halvard Hoff, Jacob Texiere, και άλλοι

Μεσότιτλοι: <<RON>>

«Από τώρα και στο εξής, κάθε φορά που κάποιος θα υποκύπτει στον πειρασμό σου, η κατάρα σου θα επεκτείνεται κατά χρόνια. Αλλά για κάθε έναν που θα σου αντιστέκεται, η ποινή σου θα μειώνεται κατά χίλια χρόνια. Πήγαινε και συνέχισε το διαβολικό έργο σου.»

Το δεύτερο φιλμ του Carl Dreyer, του Δανού της τριάδας των μεγάλων Καθολικών δημιουργών (οι άλλοι δύο είναι ο Bresson και ο Rossellini), εκκινεί από μία κατάρα εκτός πλάνου –όχι μόνο κινηματογραφικού, αλλά και κοσμικού. Οι ρίζες του αρχέτυπου μύθου βρίσκονται εκτός Κτίσης, συνεπώς είναι υπερ-ιστορικές. Πώς να μην αποτελέσουν πρώτης τάξης υλικό για αβαθή αναγνώσματα, όπως αυτό της Marie Corelli; Μεταποιημένο από την πένα του συγγραφέα Edgar Hoyer, το σενάριο θα συναντούσε με τρόπο καρμικό το σκηνοθέτη. Έναν 29χρονο νέο, που μοιάζει να μην ξέρει πολλά και όμως θέλει να τα πει όλα.

Με την κεκτημένη ταχύτητα της γνωριμίας με το γκριφιθικό έργο, ο Dreyer επιδεικνύει την φιλοδοξία να επανεγγράψει τη «Μισαλλοδοξία», με μια διασύνδεση τεχνικών επιτευγμάτων και απόδοσης περιεχομένου. Για να ανοίξει τελικά ένα παράθυρο στο μέλλον: εκτός από το κατεξοχήν Καλό (Ιησούς), οι εκπρόσωποί του στα επόμενα επεισόδια της σπονδυλωτής ταινίας «Σελίδες από το ημερολόγιο του Σατανά» είναι γένους θηλυκού. Διόλου τυχαία βέβαια, καθώς πρόκειται για τους προδρόμους της μεγάλης εμμονής του Dreyer. Από τη Βικτορίν του «Προέδρου» και την Ίντα του «Αφέντη του σπιτιού» μέχρι τη Ζαν ντ’ Αρκ και την Αν στις «Μέρες Οργής», ο δημιουργός κεντράρει στην κατατρεγμένη γυναίκα και την «αγιοποιεί». Διόλου τυχαία επίσης, αν ανατρέξει κανείς στο ιστορικό της αποκοπής του από τη στοργή της φυσικής του μητέρας. Μόνο που οι εξω-φιλμικές αναζητήσεις παρασέρνουν σε άλλα μονοπάτια.

Έχουμε και λέμε, λοιπόν, ως προς το σκελετό του φιλμ:

Στην Ιερουσαλήμ περί το τέλος της ζωής του Ιησού, ο Ιούδας πείθεται από τον Σατανά να προδώσει τον δάσκαλό του.

Στην Ισπανία του 17ου αιώνα, ένας μοναχός μπαίνει στην υπηρεσία της Ιεράς Εξέτασης και οδηγεί στην πυρά την γυναίκα που αγαπά.

Στο Παρίσι του 1793, ένας υπηρέτης γίνεται στέλεχος της Επανάστασης. Προδίδει την γυναίκα και την κόρη του αφεντικού του, τις οποίες είχε αναλάβει να φυγαδεύσει, αλλά και την φυλακισμένη Μαρία Αντουανέτα.

Στην κατεχόμενη από τους κομουνιστές Φινλανδία του 1918, μπολσεβίκοι καταλαμβάνουν έναν σιδηροδρομικό σταθμό και θέτουν ένα τραγικό δίλημμα στην γυναίκα του. Εκείνη αυτοκτονεί για να βγει από το αδιέξοδο, σώζοντας τον Σατανά από 1000 χρόνια καταδίκης.

Να το επαναλάβω με άλλα λόγια, ως γραφικός αυτόκλητος συνήγορος; Αυτός ο πρώιμος Dreyer είναι ένας κινηματογραφιστής έκθαμβος από την «Γέννηση ενός έθνους» και τη «Μισαλλοδοξία», ένας τεχνίτης έμπλεος ενθουσιασμού από την δυνατότητα να δουλέψει για πρώτη φορά με φορητή κάμερα, κινώντας την κάθετα και οριζόντια. Από αυτήν την άποψη, ο Dreyer στην αφετηρία της καριέρας του διάγει βίο παράλληλο με το υπερατλαντικό ίνδαλμά του: ακόμα και σήμερα δεν έχει απενοχοποιηθεί πλήρως κάθε αναφορά στο έργο του Γκρίφιθ, του οποίου το πάθος για την εφεύρεση της κινηματογραφικής αλφαβήτου έστεκε αδιάφορο απέναντι στον προπαγανδιστικό χρωματισμό.

Επιστρέφω στο Dreyer, για να αποκλείσω την παραγραφή ή το συγχωροχάρτι λόγω μουσειακής αξίας. Προφανώς και η σύνδεση των τεσσάρων ιστοριών βρίθει μεταφυσικής αφέλειας, στερείται οποιουδήποτε ψήγματος διαλεκτικής και κρίνεται παντελώς ανιστόρητη. Προφανώς και ο Ιούδας σκιαγραφείται ως γκροτέσκα, μειονεκτική καρικατούρα, προκαλώντας θυμηδία σε όποιον τον θεωρεί ως το κατεξοχήν τραγικό πρόσωπο στο θέατρο των Παθών. Ακόμα προφανέστερα, το ανακάτεμα κάθε μορφής βίας στο ίδιο καζάνι (εκεί όπου ένας Ιεροεξεταστής συναντά… έναν μπολσεβίκο!) είναι βαθιά αντιδραστική και μεταθέτει το στοχασμό πάνω στη μισαλλοδοξία σε επίπεδο νηπιακό. Ελάχιστα σώζεται η παρτίδα από τη συμπάσχουσα περσόνα του Σατανά, που προοιωνίζει απλώς την ωριμότερη κοσμοθεωρία του μεταγενέστερου Dreyer.

Κρατήστε όλα τα παραπάνω, μαζί με το «προφανώς». Σα να λέμε: είναι τόσο οφθαλμοφανές, ώστε καθιστά παρωχημένη την όποια ένσταση. Προτιμότερο να στραφεί κανείς στην σύνθεση των κάδρων, άλλοτε αναγεννησιακή (το κάδρο της επάλειψης του μύρου από τη Μαγδαληνή), άλλοτε με θαυμαστή συμμετρία και υπερτονισμένα στοιχεία στο ντεκόρ (το τελευταίο γενικό πλάνο του δεύτερου επεισοδίου). Στους πειραματισμούς πάνω στο μοντάζ, στην διαδοχή των πλάνων (η μοναξιά του Ιούδα και αυτή του Σατανά) και στην επιτάχυνσή της σε συνδυασμό με την εσωτερική κινησιολογία του κάδρου. Στην δειλή αλλά λειτουργική χρήση του τράβελινγκ, στο δάνειο των «κυκλικών κας» από τον Γκρίφιθ και στον έξοχο συνδυασμό εξπρεσιονιστικών φωτισμών και γκρο πλάνων ιδίως στο τελευταίο επεισόδιο. Στο παράδοξο, τέλος, της πολλαπλής «βλασφημίας» που πέτυχε ο Dreyer: η ταινία χτυπήθηκε ανελέητα από την Αριστερά της εποχής για τους αυτονόητους λόγους, αλλά και από την Εκκλησία. Άκουσον άκουσον, ο Εωσφόρος να συνεργάζεται με τον Ύψιστο –σκάνδαλο για την… παρθενία του απόλυτου Καλού της ιουδαιοχριστιανικής σκέψης. Ανάλογο «μπίνγκο» θα πετύχαινε χρόνια αργότερα και ο ντε Σίκα με το «Θαύμα στο Μιλάνο».

My Boy 1921

My Boy 1921

Αγόρι μου

Σκηνοθεσία: Albert Austin, Victor Heerman

Συγγραφείς: Max Abramson, Shirley Vance Martin

Είδος: Comedy, Drama

Διάρκεια: 55min

Παίζουν: Mathilde Brundage, Claude Gillingwater, Jackie Coogan, και άλλοι

Μεσότιτλοι: Γιάννης από Ανάβυσσο

Ένα ορφανό δραπετεύει από υπεύθυνους μετανάστευσης στο νησί Έλις και πηγαίνει να ζήσει με έναν πλοίαρχο ενός παλιού πλοίου ο οποίος δεν μπορεί να βρει δουλειά και δεν μπορεί να πληρώσει το ενοίκιό του.

Ο πατέρας του Τζάκι Μπλερ σκοτώθηκε στη Γαλλία. Η μητέρα του πέθανε ταξιδεύοντας στο κατάστρωμα. Έτσι ο μικρός Τζάκι Μπλερ έμεινε μόνος του όταν παρουσιάστηκε στο νησί Έλις και οι υπεύθυνοι μετανάστευσης ήθελαν να τον στείλουν αμέσως πίσω. Ο καπετάνιος Μπιλ παρουσιάζεται στη σκηνή ζητώντας δουλειά, αλλά είναι πολύ μεγάλος και κανείς δεν τον θέλει. Βλέπει τον μοναχικό μικρό Τζάκι, τον λυπάται και ζητά από τα οκτώ παιδιά των Pinkosuwitzes να τον συμπεριλάβουν στα παιχνίδια τους.

Έτσι, ο καπετάνιος συμβάλει άθελά του στη διαφυγή του Τζάκι. Το ορφανό αναμιγνύεται με τους Pinkosuwitzes όταν φεύγουν από το κτίριο υπηρεσίας μετανάστευσης. Όταν διαπιστώσουν ότι έχουν αποκτήσει ένα ένατο παιδί, τον αφήνουν στο δρόμο. Αυτό κάνει τον Τζάκι να ακολουθήσει τον Καπετάν Μπιλ στο πολύ μικρό σπίτι του, για το οποίο ο γέρος δεν μπορεί να πληρώσει το ενοίκιο. Ο Τζάκι προσπαθεί να φανεί χρήσιμος στον καπετάνιο. Τραγουδά και χορεύει με έναν λατερνατζή για να κερδίσει χρήματα για τα φάρμακα του καπετάνιου.

Λίγοι μαντεύουν ότι η πλούσια γιαγιά του Τζάκι έχει αναστατώσει τις υπηρεσίες μετανάστευσης για να βρουν το αγόρι.

Safety Last! 1923

Safety Last! 1923

Μωρέ, Κουράγιο!

Σκηνοθεσία: Fred C. Newmeyer, Sam Taylor

Συγγραφείς: Hal Roach, Sam Taylor

Είδος: Action, Comedy, Thriller

Διάρκεια: 1h 14min

Παίζουν: Harold Lloyd, Mildred Davis, Bill Strother, και άλλοι

Μεσότιτλοι: Γιάννης από Ανάβυσσο

Επειδή την εποχή του βωβού δεν υπήρχε μόνο ο Τσάπλιν και ο Μπάστερ Κίτον, γνωρίστε τον Harold Lloyd, τον τρίτο ίσως μεγαλύτερο κωμικό της εποχής, ο οποίος είχε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση στο έργο του. Υπάρχουν βεβαίως και δω τα βασισμένα σε ακροβατικά κωμικά στοιχεία, αλλά ο ήρωάς μας δεν βασίζεται αποκλειστικά σ' αυτά. Γυρισμένη το 1923, η ταινία Safety Last είναι η πιο διάσημη σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του και αυτό οφείλεται στην σκηνή που κρέμεται από το ρολόι, η οποία πλέον έχει ταυτιστεί με τον ίδιο και ολόκληρο τον βουβό κινηματογράφο, θα λέγαμε. Και ο λόγος που βρίσκεται εκεί είναι φυσικά απλός Ως φτωχός βιοπαλαιστής (που προσπαθεί να πιάσει την καλή με νόμιμους πάντα τρόπους) δέχεται για διαφημιστικούς λόγους να σκαρφαλώσει ολόκληρο το εικοσαόροφο κτίριο στο οποίο δουλεύει. Έτσι θα κερδίσει 1.000 δολάρια και θα μπορέσει να παντρευτεί την καλή του, η οποία παρεμπιπτόντως τον περνάει για πλούσιο.

Και ας μην αναφερθούμε στο πόσες φορές έχει κοπιαριστεί η σκηνή του ρολογιού? θυμηθείτε μόνο την Επιστροφή στο μέλλον! Μπορείτε πάντως

Ένας επαρχιώτης καταφτάνει στην μεγαλούπολη, αναζητώντας την μεγάλη ευκαιρία. Πιάνει δουλειά ως ταμίας σε εμπορικό κέντρο και αρπάζει με ζήλο την ευκαιρία που του δίνεται, όταν ο διευθυντής ανακοινώνει ότι θα δώσει 1.000 δολάρια σε όποιον φέρει την περισσότερη πελατεία.

Η πιο κλασική στιγμή στην καριέρα του Harold Lloyd, ενός από τους πιο σημαντικούς κωμικούς στην ιστορία του Χόλιγουντ. Σε αυτήν τη ταινία υπάρχει η περίφημη σκηνή στο ρολόι του ουρανοξύστη, από όπου κρεμιέται ο ήρωας. Στην πραγματικότητα ο Lloyd δεν ήταν πολύ ψηλά, αλλά απλά κάποια μέτρα από το έδαφος σε τοίχο ουρανοξύστη, προσαρμοσμένο με την κάμερα να δείχνει πολύ ψηλά. Σε μια συνέντευξη ενός κασκαντέρ, όμως, το 1980, αυτός λέει ότι η σκηνή γυρίστηκε στην ταράτσα ενός ουρανοξύστη, όπου είχε κατασκευαστεί το σκηνικό και οι κάμερες το έπαιρναν από τέτοια λήψη, που φαίνονταν ο κόσμος στο δρόμο χαμηλά. Ο ίδιος διαψεύδει πως ο Lloyd δεν χρησιμοποίησε σωσία για το σκαρφάλωμα, εικάζοντας πως ήταν αυτός που έκανε την πιο δύσκολη δουλειά. Το όνομα του κασκαντέρ ήταν Robert A. Golden και στους τίτλους του έργου αναγράφεται ως βοηθός σκηνοθέτης.

Ο Harold Lloyd, όπως και όλοι οι πρώτοι κωμικοί του μπουρλέσκ, ήταν παθιασμένος με τα επικίνδυνα σταντ. Το 1919 είχε εκραγεί στο χέρι του ένα εκρηκτικό και όταν επέστρεψε στα γυρίσματα φορούσε ένα λευκό γάντι για να το κρύβει. Η ιδέα του Safety Last του ήρθε όταν παρακολούθησε μια επίδειξη του ριψοκίνδυνου Bill Strother, όπου σκαρφάλωνε έναν ουρανοξύστη. Γνήσιος ζηλιάρης ο Lloyd, περίμενε κρυμμένος παρακολουθώντας το θέαμα. Όταν ο Strother κατέβηκε, πήγε και του συστήθηκε και του ζήτησε πληροφορίες πάνω στο κατόρθωμα του. Ο Bill Strother εμφανίζεται σε έναν σημαντικό ρόλο στην ταινία και ενώ δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά στον κινηματογράφο.

Επειδή την εποχή του βωβού δεν υπήρχε μόνο ο Chaplin και ο Buster Keaton, γνωρίστε τον Harold Lloyd, τον τρίτο ίσως μεγαλύτερο κωμικό της εποχής, ο οποίος είχε μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση στο έργο του. Υπάρχουν βεβαίως και δω τα βασισμένα σε ακροβατικά κωμικά στοιχεία, αλλά ο ήρωάς μας δεν βασίζεται αποκλειστικά σ` αυτά. Γυρισμένη το 1923, η ταινία Safety Last είναι η πιο διάσημη σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του και αυτό οφείλεται στην σκηνή που κρέμεται από το ρολόι, η οποία πλέον έχει ταυτιστεί με τον ίδιο και ολόκληρο τον βουβό κινηματογράφο, θα λέγαμε. Και ο λόγος που βρίσκεται εκεί είναι φυσικά απλός? ως φτωχός βιοπαλαιστής (που προσπαθεί να πιάσει την καλή με νόμιμους πάντα τρόπους) δέχεται για διαφημιστικούς λόγους να σκαρφαλώσει ολόκληρο το εικοσαόροφο κτίριο στο οποίο δουλεύει. Έτσι θα κερδίσει 200 δολάρια και θα μπορέσει να παντρευτεί την καλή του, η οποία παρεπιμπτόντως τον περνάει για πλούσιο.

Die Straße (1923)

Die Straße (1923)

Ο δρόμος

Του Karl Grune

Ο δρόμος είναι μια άμεση μαρτυρία της ηθικής κρίσης που διαπερνά το γερμανικό έθνος την δεκαετία του 20. Είναι η ιστορία ενός ώριμου άνδρα που νιώθει να  πνίγεται με την οικογενειακή του ζωή και έλκεται ακαταμάχητα από την νυχτερινή ζωή του δρόμου που τον παρασύρει  ένα νεαρό κορίτσι, πιθανόν πόρνη. Το δράμα εκτυλίσσεται μέσα σε μία νύχτα στην  οποίο ο πρωταγωνιστής θα κατηγορηθεί για φόνο.

Αν και το θέμα της ταινίας είναι ο ξεπεσμός ενός καθημερινού άνδρα που παρασύρεται και  εγκαταλείπει το σπίτι του της προς αναζήτηση περιπέτειας στο δρόμο, ο Carl Mayer, μας παρουσιάζει έναν Γερμανικό νεορεαλισμό, κάτι που στην Γαλλία ονομάστηκε avant-garde, και εξπρεσιονισμό συνάμα.

Παράλληλα, έχουμε και τις ιστορίες άλλων χαρακτήρων που τελικά συγκλίνουν σε ένα τραγικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, η επιλογή αυτού του θέματος, αυτή η παρουσίαση του Βερολίνου έχει να κάνει περισσότερο με το όραμα που μας έφερε ο Fritz Lang στην εκπληκτική ιστορία του «Δρ Μακούζε». Η εναρκτήρια σκηνή μας προϊδεάζει για τον πρωταγωνιστή που στο μικρό, σκοτεινό διαμέρισμα του, παρατηρεί γοητευμένος την αστική ζωή που τον περιμένει έξω. Αλλά μόλις κατέβει στο δρόμο, σε μια πολύβουη, ξέφρενη και σχεδόν επιθετική παρέα ύποπτων ανθρώπων όπου ένας άνθρωπος, όπως ο πρωταγωνιστής έχει ελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης. Το τι περιμένει τον πρωταγωνιστή μας στην νυχτερινή του περιπέτεια, μας το παρουσιάζει συμβολικά ο σκηνοθέτης, όταν ο ήρωάς μας ακολουθεί μια νεαρή γυναίκα τις οποίας το κεφάλι μετατρέπεται σε... νεκροκεφαλή.

Αργότερα μας εμφανίζεται η νεαρή γυναίκα η οποία είναι μια πόρνη που ψάχνει για αφελή θύματα. Συμβολική και η παρουσίαση της φωτεινής επιγραφής ενός καταστήματος οπτικών που τα δύο φωτεινά μάτια της επιγραφής μοιάζουν να παρατηρούν τα συμβαίνοντα στην αμαρτωλή νύχτα.

Έχουμε και αθώα πρόσωπα που εμπλέκονται στην όλη υπόθεση. Η πόρνη και ο σύντροφος προστάτης της έχουν ένα κοριτσάκι και έναν τυφλό παππού που ζει μαζί τους.

Ο μεσήλικας της ιστορίας μας φαίνεται να γοητεύεται από την νεαρά πόρνη και αυτή τον παρασύρει να παίξει χαρτιά μα μια ύποπτη παρέα που στην οποία μετέχει ο προστάτης της και άλλο ένα – κατ αυτούς - υποψήφιο θύμα για να το ξεκοκαλίσουν. Το υποψήφιο θύμα στην αρχή τας χάνει όλα αλλά την τελευταία στιγμή κατορθώνει να ρεφάρει και να τους τα μαζέψει όλα. Οι κακοποιοί δεν σκοπεύουν όμως να αφήσουν να τους ξεφύγει ο τύπος με ένα τόσο συμπαντικό χρηματικό ποσό. Βάζουν λοιπόν την πόρνη να τον παρασύρει δήθεν για ερωτικές περιπέτειες στο σπίτι της με σκοπό να τον ληστέψουν. Ταυτόχρονα όμως ο μεσόκοπος οικογενειάρχης ακολουθεί την νεαρά πόρνη μιας και  το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να κάνει έρωτα μαζί της. Την ώρα που αυτή προσπαθεί να τον αποκρούσει, ο προστάτης της επιχειρεί να ληστέψει τοτον κερδισμένο του χαρτοπαιγνίου. Αυτός τραβά πιστόλι για να αμυνθεί, τότε ο κακοποιός του ορμά με μαχαίρι και τον τραυματίζει θανάσιμα.

Από την φασαρία ξυπνά και σηκώνεται το κοριτσάκι,. Σηκώνεται και ο τυφλός παππούς του και πέφτει επάνω στον νεκρό. Το κοριτσάκι ξεχύνεται έντρομο έξω απ’ το σπίτι. Ένας αστυφύλακας που το βρίσκει προσπαθεί να το επαναφέρει στο σπίτι της. Εκεί βρίσκει το πτώμα και καλή σε συναγερμό τους συναδέλφους του. Η νεαρή πόρνη για να γλυτώσει τους δικούς της ανθρώπους ισχυρίζεται ότι φονιάς είναι ο μεσήλικας πρωταγωνιστής, λόγο ζήλιας. Αυτός από το σοκ της όλης κατάστασης δεν μπορεί να αρθρώσει ούτε λέξη. Τότε προφυλακίζεται ως βασικός ύποπτος του φόνου. Η ανάκριση συνεχίζεται και ο δράστης ερωτάται τι γνωρίζει για την υπόθεση. Αυτός ισχυρίζεται ότι έλειπε όλη την νύχτα από το σπίτι και δεν έχει ιδέα του έγινε. Τότε το κοριτσάκι γεμάτο αφέλεια τον ρωτά γιατί το βράδυ έφυγε ξαφνικά από το σπίτι. Αυτό ήταν. Η μικρή μες την αφέλειά της κάρφωσε τον πατέρα της και έτσι ο μεσήλικας την γλύτωσε και αφέθηκε ελεύθερος. Γύρισε σπίτι του όπου η γυναίκα του χωρίς να ρωτήσει το παραμικρό του σερβίρει την σούπα.

Ο ήρωάς μας επανέρχεται στην ρουτινιάρικη αλλά ασφαλή ζωή του.

Χαρακτηριστικό του Carl Mayer είναι ότι ελάχιστα παρεμβάλει μεσότιτλους στην ταινία. Αφήνει τον θεατή να μαντέψει μόνος του την πλοκή της ταινίας. Την μετάφραση των έστω λίγων αυτών μεσότιτλων την έκανα εγώ.