Sherlock Jr. 1924

Sherlock Jr. 1924

Σέρλοκ Τζούνιορ

Σκηνοθεσία: Buster Keaton

Σενάριο: Clyde Bruckman, Jean C. Havez

Είδος: Comedy, Drama

Διάρκεια: 44 mins

Παίζουν:

Buster Keaton = Μηχανικός καμπίνας / Σέρλοκ Τζούνιορ.

Kathryn McGuire = Το κορίτσι

Joe Keaton = Ο πατέρας του κοριτσιού

Erwin Connelly = Ο μπάτλερ

Ward Crane = Ο κακός

`Οποιος προσπαθεί να κάνει δύο πράγματα ταυτόχρονα, δεν πετυχαίνει σε κανένα από τα δύο”. Με αυτή τη φράση στον πρώτο μεσότιτλο, καλωσορίζει στην πιο ιδιαίτερη ταινία του ο δημιουργός που έμελλε να ετεροκαθορίζεται εφ` όρου ζωής -και θανάτου- από κάποιον άλλο ομότεχνό του. Βλέπετε, σε έναν κόσμο που πελαγοδρομεί στο διάκενο που σχηματίζουν τα σύγχρονα “μεγάλα” διλήμματα (Άρης ή Πάοκ; Γκάλης ή Γιαννάκης; Μπήτλς ή Στόουνς; Κιθαρίστας ή Ντράμερ; Βαρκελώνη ή Βερολίνο; Athens Voice ή Lifo;), ελάχιστοι κατάφεραν να φέρουν στο μυαλό τους τον Buster Keaton δίχως να οδηγηθούν λίγο ή πολύ και στον Charlie Chaplin. Και ενώ αυτός ο συσχετισμός δεν ίσχυσε ποτέ και αντιστρόφως, και αν και οι παραπάνω αυτές αράδες πέφτουν έστω και έμμεσα σε αυτήν την παγίδα, 44 μόλις λεπτά από τη φιλμογραφία του μεγάλου αυτού κωμικού αρκούν για να ανατρέψουν αυτή τη νομοτέλεια.

Τα 44 αυτά λεπτά δεν είναι άλλα από αυτά που απαρτίζουν τον κινηματογραφικό χρόνο του Sherlock Jr. Δεν πρόκειται για κάποιο ήρωα του Arthur Conan Doyle, αλλά για το χειριστή μιας μηχανής προβολής σε κάποιο τοπικό κινηματογράφο, που στον ελεύθερο χρόνο του μελετά εγχειρίδια για να γίνει ντετέκτιβ. Και ενώ προσπαθώντας να ασκήσει το τελευταίο τινό, εκδιώκεται από το σπίτι της μνηστής του ως επίδοξος κλέφτης (;), καταφεύγει στο σινεμά προκειμένου να συνεχίσει τη ζωή του. Ή καλύτερα, να αλλάξει τη ζωή του, κλέβοντας στοχεία που βρίσκονται έξω από αυτήν: Σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας, ο ήρωάς μας αποκοιμιέται εν ώρα εργασίας, αλλά ονειρεύεται πως εισβάλλει στο κάδρο. Ένας νέος, διπλότυπος ήρωας ξεπηδά από το κοιμώμενο σώμα, διασχίζει την αίθουσα και διαπερνά το πανί.

Είναι εκείνη η καθοριστική στιγμή όμως που ο σκηνοθέτης πετυχαίνει δύο τουλάχιστον πράγματα ταυτόχρονα. Και ασχολείται δημιουργικά και με την ίδια τη φύση του κινηματογράφου, και σχολιάζει την κοινωνική επικαιρότητα της εποχής, και προοικονομεί μερικές από τις βασικές τάσεις της αντιμετώπισης κι θεώρησης της έβδομης τέχνης. Η μαγεία της αυτο-αναφοράς (που αργότερα πότισε ομοιοτρόπως και το Το Πορφυρό Ρόδο του Καϊρου του Woody Allen) αναφέρεται πρώτα πρώτα στο ιστορικό γίγνεσθαι: Στα πρώτα χρόνια της καθιέρωσης του μέσου, το κοινό του βωβού κινηματογράφου δεν μπορούσε να διακρίνει τα όρια του κάδρου και της απτής πραγματικότητας. Παρά το γεγονός πως, πριν καθίσουν στις καρέκλες του θεάτρου,αναγνώριζαν τις συμβάσεις του μέσου, η γραμμή της αφήγησης τους οδηγούσε τελικά στη μέθεξη. Σε αυτό το φαινόμενο αποδίδεται και η περίφημη πρώτη αντίδραση του κοινού στο ολιγόλεπτο “Ερχομό του τρένου” των Αδερφών Lumiere, αλλά και η μαζική παραγωγή των ταινιών του “Θείου Τζος” - από την πρωτότυπη ταινία “Uncle Josh at the Movies” που γύρισε το 1902 ο Robert Paul για λογαριασμό της Έντισον. Και ενώ εκείνες οι ταινίες είχαν κατάφωρο διδακτικό χαρακτήρα, κοροιδεύοντας τον αθώο χωρικό που έπαιρνε τα πάντα πολύ στα σοβαρά, υπαγορεύοντας έτσι το νέο savoir vivre και savoir faire του σινεμά, ο Keaton κάνει το αντίθετο. Η απόδραση από τα όρια του εαυτού και η βιωματική σχέση με αυτά που αναπαρίστανται είναι απαραίτητα στοιχεία της κινηματογραφικής θέασης, όσο απαραίτητη είναι και η μηχανή προβολής. O νεαρός τότε κωμικός με τα λυπημένα μάτια κατάφερε να σπάσει το φράγμα του ήχου με μια βωβή ταινία, να μιλήσει με ένα πλάνο για όσα ο Φρόυντ, ο Λακάν, ο Τζίζεκ, και όλη η φλύαρη ψυχαναλυτική σχολή δεν κατέφερε να πει σε στοίβες σημειώσεων, και να στοιχειώσει το φιλμ για όσο καιρό ακόμη θα υπάρχουν μηχανές, ντετέκτιβ και εγκλήματα προς διερεύνηση.