Cabiria (1914)

Cabiria (1914)

Σκηνοθεσία: Giovanni Pastrone.
Πρωταγωνιστούν: Italia Almirante-Manzini, Lidia Quaranta, Bartolomeo Pagano.

Για εισαγωγή θα ήθελα να παραθέσω αυτούσιο το κείμενο με το οποίο ξεκινά η ταινία:

Περιτριγυρισμένη από ρωμαϊκές αρχαιότητες, βυθισμένη στις παραδόσεις της Μεγάλης Όπερας και επηρεασμένη από την Ιταλική νίκη στο Λιβυκό πόλεμο (1911-1912), η ιταλική κινηματογραφική βιομηχανία άρχισε να γυρίζει μια σειρά από φαντασμαγορικά ιστορικά έργα στα χρόνια ακριβώς πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πτώση της Τροίας, οι τελευταίες ημέρες της Πομπηίας, Νέρων και Κβο

Βάντις, υποδηλώνουν ένα επικό περιβάλλον αυτών των ταινιών, από τις οποίες

η «Cabiria » ήταν η πιο καινοτόμα και επιτυχημένη. Στις 18 Απριλίου 1914, η Cabiria

έκανε πρεμιέρα στο Τορίνο, το σπίτι της εταιρείας παραγωγής Φιλμ της Ιταλίας.

Σε ένα μήνα προβλήθηκε ιδιωτικώς στη Νέα Υόρκη και σύντομα έκανε επιτυχημένη πορεία σε ένα κανονικό Θέατρο: Το Knickerbockers. Ο αντίκτυπος της ταινίας επηρέασε την ιστορία του κινηματογράφου. Λέγεται ότι όταν ο Griffith είδε το Cabiria, ήταν τόσο συγκλονισμένος ώστε αποφάσισε να γυρίσει το: «The Mother and the Law» και στη συνέχεια το «Μισαλλοδοξία». Αυτό ήταν αρκετά αξιόλογο νέο για τους «New York Times», όπου σε μία από τις σπάνιες φορές που ασχολείται με κριτικές ταινιών αυτή την περίοδο, να δηλώσει, «Το Φωτόδραμα» είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά θεάματα που έχουν υπάρξει ποτέ.

Σήμερα, το «Cabiria » συνεχίζει να αποσπά αξιόλογους επαίνους. Μια εκθαμβωτική ταινία, γεμάτη με εκπληκτικές αποκαλύψεις. Καταπληκτικά σκηνικά και σχολαστικά κομψά κοστούμια και τα μεγαλειώδη σκηνικά, που θα μπορούσαν να έχουν εμπνευστεί από έργα ζωγραφικής.

Ένα κείμενο που θα μπορούσε να γραφτεί για τον αντίκτυπο των πειραμάτων του Pastrone για τον φωτισμό και την κίνηση της κάμερας, το πρασίνισμα της ταινίας κατά την διαδικασία.

Kelvin Thomas

Los Angeles Times

Παραλλαγές αλληλουχίας στο Fantastic Μολώχ, μπορεί εύκολα να τις δούμε σε μια μεγάλη ποικιλία επικών ταινιών όπως: Metropolis του Fritz Lang(1927), και «Η Κιβωτός του Νώε» του Michael Curtiz(1928). Ο Fellini την έχει στον τίτλο σε ένα από τα αριστουργήματά του. «Νύχτες της Cabiria». Η θεαματική ταινία του Giovanni Pastrone είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα που έγιναν ποτέ. Για δεκαετίες ήταν προσβάσιμη στο κοινό μόνο στην σοβαρά περικομμένη της έκδοση.

Αυτή η βίντεο έκδοση έχει παραχθεί από εκτύπωση υλικού 35 χιλιοστών. Περιέχει όλο το διαθέσιμο υλικό και με τη σωστή ταχύτητα προβολής. Οι αυθεντικοί μεσότιτλοι έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά από τους καθηγητές Charles και Μιρέλλα Jona Affron, των οποίων οι έρευνες και ο ενθουσιασμός είναι υπεύθυνοι για την αποκατάσταση του Cabiria  στις ΗΠΑ.

Το Σάουντρακ εκτελέστηκε από τον

Jacqes Gauthier, βασισμένο

στην αυθεντική ταινία.

Η ταινία φιλοδοξεί να μας παρουσιάσει μια μεγάλη και σημαντική περίοδο της Ρωμαϊκής ιστορίας που αφορά τον δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο.

Το σενάριο μας παρουσιάζει μια μικρούλα, την Cabiria,  που κατά μια έκρηξη του ηφαιστείου της Αίτνα, η τροφός της την παίρνει αγκαλιά και μαζί με τους λοιπούς αλλόφρονες υπηρέτες τρέχουν να σωθούν. Τότε τις απαγάγουν πειρατές και τις πωλούν στο σκλαβοπάζαρο της Καρχηδόνας. Εκεί την μικρούλα την αγοράζει ο Αρχιερέας του ναού για να την προσφέρει θυσία στον θεό Μολώχ. Να την κάψει δηλαδή ζωντανή! Η τροφός αναγνωρίζει κάποιον Ρωμαίο ευγενή που βρίσκεται εκεί με σκοπό να κατασκοπεύει την Καρχηδόνα και τον παρακαλάει να κάνει κάτι για να σώσει την μικρή. Τότε αυτός μαζί με τον μυώδη σκλάβο του τον Μασίστα, σώζουν την μικρή

Η παρουσίαση της φανταστικής φιγούρας του Μασίστα για πρώτη φορά είναι πολύ επιτυχημένη με αποτέλεσμα από τότε μέχρι και σήμερα να έχουν παραχθεί αρκετά ψευτοϊστορικά έργα με πρωταγωνιστή τον Μασίστα. Μέχρι και «ο Μασίστα εναντίον του Βρικόλακα» μας παρουσίασαν!

Από κει και πέρα, με φόντο την ιστορία αυτή, η ταινία προσπαθεί να μας παρουσιάσει μια μεγάλη περίοδο της Ρωμαϊκής ιστορίας. Μία συμβουλή. Αν δεν είστε γνώστης της Ρωμαϊκής ιστορίας, μην προσπαθήσετε να την μάθετε μέσω της ταινίας αυτής διότι θα μπερδευτείτε περισσότερο. Αναφέρονται διάφορα σημαντικά ονόματα της εποχής όπως ο Αννίβας, ο Σκιπίων κ.α. καθώς και τοπωνύμια που διεξήχθησαν σημαντικές μάχες οι οποίες ίσως και να καθόρισαν τον κόσμο όπως τον ξέρουμε εμείς σήμερα. Όμως και για πολλά ιστορικά γεγονότα που αναφέρονται υπάρχει διαφωνία μετάξι των ιστορικών. Πολλές πόλεις της Ν. Ιταλίας, άλλοτε ήσαν σύμμαχες με την Ρώμη και άλλοτε σύμμαχες με τους εχθρούς της. Μας παρουσιάζονται π.χ. οι Συρακούσες που ήσαν εναντίον της Ρώμης και ο Ρωμαϊκός στόλος ανέλαβε να τις κυριεύσει. Τότε εμφανίζεται ο Αρχιμήδης ο οποίος χρησιμοποιώντας κοίλα κάτοπτρα βάζει φωτιά και εξοντώνει στην κυριολεξία τον Ρωμαϊκό στόλο!

Ότι και να πούμε όμως, η ταινία αυτή δεν παύει να είναι μνημείο στην ιστορία του κινηματογράφου και να μας προκαλεί τον θαυμασμό και της απορία, πως κατόρθωσαν οι άνθρωποι αυτοί με τα τότε μέσα να στήσουν τέτοια σκηνικά που ακόμα και σήμερα θα ήταν μεγάλο πρόβλημα να παραχθούν. Κτήρια, αγάλματα τεράτων και φανταστικών ζώων που ακόμα και γύψινα να είναι απαιτούν πολλή δουλειά και χρήμα.

Πάντως όπως και στη ταινία του Γκρίφιθ: η Γεννήση Ενός Έθνους, έτσι και για την ταινία αυτή υπήρξε πολιτική αντιπαράθεση. Πράγματι, την παραγωγή της ταινίας είχε ο υπερεθνικηστής Γκαμπριέλε ντ’Ανούντσιο ο οποίος βασίστηκε στο γεγονός ότι η Ιταλία μόλις είχε εξέλθει νικηφόρα του Ιταλοτουρκικού πολέμου που κατόρθωσε να αποσπάσει από τους Τούρκους τις Βορειοαφρικανικές αποικίες. Για να λέμε την αλήθεια, και προοδευτικοί θεωρούμενοι άνθρωποι του πνεύματος εκείνης της εποχής είχαν την άποψη ότι τα «πολιτισμένα» Ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να έχουν αποικίες έθνη με «υποδεέστερους υπηκόους! Έτσι ο παραλληλισμός της κατάληψης της Καρχηδόνας συνδέθηκε με την κατάληψη της Β. Αφρικής και έριχνε λάδι στις ιμπεριαλιστικές βλέψεις της Ιταλίας και του Ιταλικού μεγαλοϊδεατισμού.

Όσο για τον Giovanni Pastrone, μία λέξη μόνο του ταιριάζει:

ΠΡΟΣΚΥΘΝΟΥΜΕ

Der Schatz 1923

Der Schatz 1923

Ο Θησαυρός

Σκηνοθεσία: Georg Wilhelm Pabst

Συγγραφείς: Rudolph Hans Bartsch, Willy Hennings

Είδος: Drama, Romance – Διάρκεια: 80 λεπτά

Ελληνικοί μεσότιτλοι δικής μου μετάφρασης

Παίζουν:

Albert Steinrück =Ο αρχιμάστορας

Ilka Grüning = Άννα, η γυναίκα του

Lucie Mannheim = Beate, η κόρη τους

Hans Brausewetter = Arno, ο νεαρός τεχνίτης

Werner Krauss = Svetelenz, ο παλιός εργάτης

Ο αρχιμάστορας κατασκευαστής καμπάνων Balthasar Hofer, η σύζυγός του Άννα, η κόρη τους Beate και ο τεχνίτης τους Svetelenz ζουν σε ένα σπίτι που ξαναχτίστηκε μετά την καταστροφή του από τους Τούρκους το 1683. Ο αρχιμάστορας λέει ότι φημολογείται πως ένας θησαυρός είχε θαφτεί εκείνη την εποχή κάπου τριγύρω. Ο Svetelenz, ο οποίος είναι πεπεισμένος ότι ο θησαυρός είναι κρυμμένος στο σπίτι, ελπίζει ότι αν το βρει, θα μπορέσει να παντρευτεί τον Beate.

Ένας νέος χρυσοχόος τεχνίτης, ο Arno έρχεται στο χωριό για να εργαστεί για τη διακόσμηση μιας καμπάνας που μόλις τέλειωσε ο μάστορας. Σύντομα, αυτός και η Beate ερωτεύονται. Ένα βράδυ βλέπουν τον Svetelenz να ψάχνει τον θησαυρό με ένα "μαγικό ραβδί"! Η Beate πείθει τον Arno να βρει αυτός τον θησαυρό για να την παντρευτεί. Ο Arno πιστεύει ότι ένας θησαυρός που χρονολογείται από την εποχή των Τούρκων, μπορεί να έχει κρυφτεί μόνο στα θεμέλια του σπιτιού, μια και οι Τούρκοι είχαν ισοπεδώσει τα πάντα. Σύντομα θα βρει το μέρος όπου φαίνεται να είναι κρυμμένος. Ο Svetelenz λέει στον μάστορά του ότι αυτός βρήκε τον θησαυρό και ότι πρέπει να απαλλαγούν από τον χρυσοχόο που ξέρει επίσης γι 'αυτό.

Αφού προσπαθούσαν ανεπιτυχώς να κάψουν τον Arno ζωντανό με λιωμένο μέταλλο, τον στέλνουν έξω από το σπίτι με την Beate για να φέρουν κρασί, ενώ σκάβουν για τον θησαυρό. Όταν ο Arno και η Beate επιστρέψουν σπίτι, βρίσκουν τον μάστορα, τη σύζυγό του και τον Svetelenz να γιορτάζουν την ανακάλυψή τους. Ο Svetelenz προσφέρει το μερίδιό του από τον θησαυρό για να παντρευτεί την Beate, αλλά αυτή απαντά ότι δεν είναι προς πώληση. Ο Arno τους απειλεί με ένα μαχαίρι για να πάρει το μερίδιό του από τον θησαυρό, αλλά η Beate του λέει ότι πρέπει να τους αφήσουν να τον έχουν και βγαίνει από το σπίτι. Μετά από μια στιγμή δισταγμού, ακολουθεί ο Arno και φεύγουν μαζί.

Ο Μάστορας και η σύζυγός του παίρνουν τον θησαυρό στο δωμάτιό τους και ο Svetelenz αρχίζει να σκάβει φουριόζος στον κύριο πυλώνα του σπιτιού, για να δει αν υπάρχει κάποιος χρυσός ακόμα. Οι ενέργειές του προκαλούν την κατάρρευση του σπιτιού, θάβοντας τον Svetelenz, τον μάστορα και τη σύζυγό του μαζί με τον θησαυρό κάτω από τα ερείπια. Ο Άρνο και η Beate βγαίνουν περπατώντας από το δάσος στο ξέφωτο.

Der Student Von Prag. 1913

Der Student Von Prag. 1913

Ο Σπουδαστής της Πράγας

Είδος: Δραματική, Φαντασίας, Τρόμου

Σκηνοθέτες: Paul Wegener και Stellan Rye

Ηθοποιοί: Paul Wegener, Grete Berger, Lyda Salmonova, John Gottowt, Lothar Körner, κ.α. Διάρκεια: 85 λεπτά. Μεσότιτλοι: Asteraki

Αρχικό κείμενο: William Wilson, του Edgar Allan Poe

Στην Πράγα του 1820, ο Balduin (Paul Wegener), ένας φτωχός νεαρός, είναι ο πιο ατίθασος μαθητής και καλύτερος ξιφομάχος στην πόλη. Η άσχημη οικονομική του κατάσταση και η δίχως επιστροφή αγάπη του προς την Κοντέσα Magrit (Grete Berger) τον έχουν φέρει σε βαθιά κατάθλιψη. Μια μέρα, και ενώ πνίγει το πόνο του σε ένα ποτήρι μπύρα, τον προσεγγίζει ο γέρος Scapinelli (John Gottowt) και του λέει πως μπορεί να έχει μια λύση στα προβλήματά του. Ο Scapinelli προσφέρει πλούτο και οτιδήποτε άλλο επιθυμεί στο νεαρό άνδρα, αν αυτός θα υπογράψει το όνομά του σε συμβόλαιο. Ο φοιτητής υπογράφει χωρίς δεύτερη σκέψη, αλλά δεν γνωρίζει την παγίδα στην οποία έχει παρασυρθεί.

Παρόλο που η Berger και ο Wegener ήταν κατά μια δεκαετία μεγαλύτεροι για το ρόλο τους, η ταινία είναι αρκετά αποτελεσματική, αν λάβουμε υπόψη μας τη χρονολογία προβολή της. Χρησιμοποιεί αυθεντικές τοποθεσίες της Πράγας και, χάρη στα περίτεχνα πλάνα του οπερατέρ, η σκηνή που ο Balduin συναντά το δαιμονικό κλώνο του είναι αναμφισβήτητα ανατριχιαστική.

Παρόλο που το "Der Student Von Prag" του 1913 από τον Stellan Rye έχει ξεχαστεί στις μέρες μας, δεν παύει να είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία τρόμου στην ιστορία του κινηματογράφου. Ένας τίτλος που αδίκως κατέχει το "The Birth of a Nation" του Griffith, το οποίο δημιουργήθηκε δύο χρόνια μετά

Ο Balduin, ως ένας νεαρός που προσπαθεί να κλέψει τη γυναίκα ενός άλλου, είναι ίσως ένας από τους πρώτους αντιήρωες του κινηματογράφου, και όπως πάντα ο ρόλος αυτός είναι μια χρυσή ευκαιρία για ηθοποιούς να αναδειχτούν. Ωστόσο η έλλειψη του διαλόγου, λόγω του ότι η ταινία είναι βωβή, δεν έδωσε την ευκαιρία στον Wegener να αξιοποιήσει αυτή την ευκαιρία.

Haxan: Witchcraft Through The Ages 1922

Haxan: Witchcraft Through The Ages 1922

Η μαγεία δια μέσου των αιώνων

Σκηνοθεσία: Benjamin Christensen

Πρωταγωνιστούν: Benjamin Christensen, Clara Pontoppidan, Oscar Stribolt, Astrid Holm, Maren Pedersen.

Είδος: Τρόμου (Βουβή) Διάρκεια: 122 λεπτά

Χώρα Προέλευσης: Σουηδία

Μεσότιτλοι: marba1065

Η συγκεκριμένη ταινία είναι χωρισμένη σε τέσσερα μέρη. Ξεκινά με μια πραγματεία για τις εμφανίσεις δαιμόνων και την ύπαρξη μαγισσών στους πρωτόγονους και μεσαιωνικούς πολιτισμούς, καθώς και την απεικόνιση του ηλιακού συστήματος και της κοινής, τότε, αντίληψης περί κολάσεως. Αυτό επιτυγχάνεται με μια σειρά από φωτογραφίες με αγάλματα, πίνακες ζωγραφικής και ξυλόγλυπτα.

Η συγκεκριμένη ταινία είναι χωρισμένη σε τέσσερα μέρη. Ξεκινά με μια πραγματεία για τις εμφανίσεις δαιμόνων και την ύπαρξη μαγισσών στους πρωτόγονους και μεσαιωνικούς πολιτισμούς, καθώς και την απεικόνιση του ηλιακού συστήματος και της κοινής, τότε, αντίληψης περί κολάσεως. Αυτό επιτυγχάνεται με μια σειρά από φωτογραφίες με αγάλματα, πίνακες ζωγραφικής και ξυλόγλυπτα.

Η συγκεκριμένη ταινία είναι χωρισμένη σε τέσσερα μέρη. Ξεκινά με μια πραγματεία για τις εμφανίσεις δαιμόνων και την ύπαρξη μαγισσών στους πρωτόγονους και μεσαιωνικούς πολιτισμούς, καθώς και την απεικόνιση του ηλιακού συστήματος και της κοινής, τότε, αντίληψης περί κολάσεως. Αυτό επιτυγχάνεται με μια σειρά από φωτογραφίες με αγάλματα, πίνακες ζωγραφικής και ξυλόγλυπτα.

haxan-04Το τελευταίο μέρος της ταινίας εξηγεί πώς οι δεισιδαιμονίες των παλαιών έχουν αποδειχθεί αναληθής από τους επιστήμονες του 1922. Ο Christensen ισχυρίζεται ότι οι περισσότεροι κατηγορούμενοι για μαγεία ήταν ψυχικά άρρωστοι, μια ψυχική κατάσταση που θεωρείτο πλέον ασθένεια. Χρησιμοποιώντας τις υποθέσεις ενός υπνοβάτη και ενός κλεπτομανή, τονίζει το πως θα μπορούσαν να θεωρηθούν περιπτώσεις δαιμονισμένων κατά των Μεσαίωνα. Ολοκληρώνει με ένα ειρωνικό μήνυμα, του πως το κάψιμο στη πυρά έχει αντικατασταθεί με τον εγκλεισμό στη κλινική.

Ο σουηδικός κινηματογράφος είναι κάτι σαν τον αλλόκοτο ξάδερφο μας, ο οποίος κάθεται σε μια γωνία και πειραματίζεται χωρίς να μιλά σε κανένα, αλλά όταν του δίνουμε σημασία καταλαβαίνουμε πως κάνει κάτι καλύτερα από εμάς. Ο Christensen έφερε κάτι στο κινηματογράφο τρόμου που έως τότε δεν υπήρχε: μακρύς πρόλογος, με περισσότερες εικόνες.

Μέχρι τότε ο πρόλογος στις βωβές ταινίες τρόμου ήταν λέξεις και ελάχιστα δευτερόλεπτα κινηματογράφησης. Ο Σουηδός σκηνοθέτης, ωστόσο, αφιερώνει ένα ολόκληρο μέρος του συνολικού χρόνου για να μας καλωσορίσει στη ψυχεδέλεια του.

Ένα ακόμα αξιόλογο στοιχείο είναι το ότι ο Christensen μεταδίδει το μήνυμά του μεταμορφώνοντας το σενάριο σε ντοκιμαντέρ. Όπως έκανε το Blair Witch Project, περίπου 80 χρόνια μετά την μεταφορά του Häxan στη μεγάλη οθόνη.

Les vampires (1915)

Les vampires (1915)

Οι Βρικόλακες

Σκηνοθεσία: Louis Feuillade

Σενάριο: Louis Feuillade

Παίζουν: Musidora,  Édouard Mathé, Marcel Lévesque 

Ιστορικά είναι η πρώτη παραγωγή… σήριαλ! Πράγματι. Από 10 επεισόδια αποτελείται η σειρά αυτή. Ως προς τον τίτλο, να μην μπερδευόμαστε και να φανταζόμαστε τίποτε βρικόλακες. Βαμπίρ είναι το όνομα μιας εγκληματικής συμμορίας που δρα στο Παρίσι. Αρχηγός τους είναι ο αρχιβρικόλακας ο οποίος τακτικά εξουδετερώνεται και αντικαθίσταται από νέο στο επόμενο επεισόδιο. Τέσσερις αρχηγοί τελικά παρελαύνουν στα επεισόδια. Ψυχή όμως της συμμορίας  είναι η Irma veb. Το όνομά της είναι αναγραμματισμός της λέξης Vambi. Αυτή συνδέεται και υπηρετεί τους αρχηγούς.  Την υποδύεται η βεντέτα της εποχής Musidora. 

Είναι το φετίχ  της εποχής όπου με το μαύρο κολλητό της κολάν πηδά στις στέγες σαν αγριόγατα, ξεγλιστρά στο σκοτάδι και εξάπτει την φαντασία του ανδρικού πληθυσμού.

Διάσημοι σουρεαλιστές της εποχής πίνουν κρασί στο όνομά της και ομολογούν ότι υπήρξαν θύματα της γοητείας της. Η κοπέλα απετέλεσε πρόδρομο των μετέπιπτα γυναικών «Fam Fatal».  Επισκιάζει τους συμπρωταγωνιστές της, ιδίως τον Édouard Mathé που στον ρόλο του δημοσιογράφου και διώκτη των Vambir Philippe Guérande,  είναι αρκετά άνευρος και μη δυναμικός.

Η ταινία μας παρουσιάζει μια ξεχαρβαλωμένη αστική τάξη, όπου τα Vambir μπαινοβγαίνουν ανενόχλητα από πόρτες, τοίχους, τζάκια κ.λ. Συχνά δε άτομα με περίοπτες θέσεις (δικαστές, αστυνόμοι, παπάδες) είναι μέλη της συμμορίας. Οι δε υποτιθέμενοι καλοί δεν είναι καλλίτεροι από τους κακοποιούς, αν σκεφτούμε και τον φριχτό τρόπο που στο τέλος εξουδετερώνονται τα Vambir.

Η ταινία αυτή θα πρέπει να απετέλεσε έμπνευση για τις μετέπειτα ταινίες: «Δόκτορ Μαμπούζε»

Από τις κόπιες της ταινίας που σώζονται, έχουν παραβιαστεί οι μεσότιτλοι και στην ταινία επάνω έχουν χαραχτεί Αγγλικοί. Έπρεπε λοιπόν να βρω το αυθεντικό Γαλλικό κείμενο και να το μεταφράσω στα Ελληνικά.

01 - The Severed Head

02 - The Ring That Kills

03 - The Red Codebook

04 - The Spectre

05 - Dead Man's Escape

06 - Hypnotic Eyes

07 – Satanas

08 - The Thunder Master

09 - The Poisoner

10 - The Terrible Wedding

Midnight Mary (1933)

Midnight Mary (1933)

ΤΟ ΡΟΔΟΝ ΤΟΥ ΜΕΣΟΝΥΚΤΙΟΥ

Σκηνοθέτης: William A. Wellman

Συγγραφείς: Anita Loos, Gene Markey

Είδος: Crime, Drama, Romance

Ηθοποιοί:

Loretta Young: Mary Martin

Ricardo Cortez: Leo Darcy

Franchot Tone: Tom Mannering Jr

Andy Devine: Sam Travers

Una Merke: Bunny

Frank Conroy: District Attorney

Warren Hymer: Angelo

Ελληνικοί υπότιτλοι: ktsioulis

Παρουσίαση και Κριτική:

ZISIS IN MOVIELAND

Έχουμε δει αρκετές ταινίες για άνδρες που για διάφορους λόγους παίρνουν το στραβό δρόμο, ο οποίος φυσικά οδηγεί στη φυλακή. Το 1933 ο William Wellman παρουσίασε την ταινία Midnight Mary με πρωταγωνίστρια την Loretta Young και θέμα μια γυναίκα που βρίσκεται σε δύσκολη κοινωνικο-επαγγελματική θέση. Βρισκόμαστε στην εποχή πριν εφαρμοστεί ο κώδικας Χέιζ στο Χόλιγουντ οπότε ο Wellman παρουσιάζει χωρίς φόβο και πάθος την εποχή εκείνη· εποχή αβεβαιότητας μετά το οικονομικό κραχ, εποχή έντονων κοινωνικών και οικονομικών αντιθέσεων, εποχή στην οποία οι γυναίκες είχαν αρχίσει να ανεξαρτητοποιούνται και οι ατάκες γύρω από το σεξ και την ερωτική επιθυμία δεν ήταν ταμπού.

Η πρωταγωνίστρια βρίσκεται στο δικαστήριο και περιμένει την καταδίκη της. Αυτή αναπολεί το παρελθόν της και μεις μέσα από τα φλας-μπακ μαθαίνουμε την ιστορία της. Η κοπελιά θα βρεθεί από μικρή στα βάσανα, θα μπει σε αναμορφωτήριο και, έχοντας φτάσει σε αδιέξοδο, θα μπλέξει με μια παρέα εγκληματιών. Σε μια «επιχείρηση» θα γνωρίσει έναν πλούσιο πλεϊμπόι, ο οποίος θα τη γλυτώσει απο την αστυνομία. Θα θελήσει να προχωρήσει μπροστά και θα πιάσει δουλειά στην δικηγορική εταιρεία του ζεν-πρεμιέ. Και όταν προκύψει ο έρωτας, θα τη βρει η αστυνομία και θα τη συλλάβει. Στη συνέχεια θα εκτίσει την ποινή της χωρίς να καταδώσει τους πρώην συνεργάτες της, θα προσαφιστεί ότι κορόιδεψε τον νεαρό (ώστε αυτός να μην μπλέξει) και όταν βγει από τη φυλακή θα αναγκαστεί να επιστρέψει στο εγκληματικό παρελθόν. Τα μπλεξίματα συνεχίζονται και η ιστορία έχει ακόμα πολύ δρόμο, αλλά σκεφτείτε ότι όλα τελειώνουν σε 75 λεπτά. Αυτή η θαυμάσια οικονομία και οι ανατροπές σε αυτό το μελόδραμα μάς κράτησαν στη θέση μας. Ίσως βρείτε λίγο κλισέ την υπόθεση, ίσως οι ερμηνείες σάς φανούν υπερβολικές, αξίζει όόμως να γνωρίσετε το Χόλιγουντ προ του κώδικα Χέιζ.

 

Rachel and the Stranger (1948)

Rachel and the Stranger (1948)

Η Ραχήλ και ο Ξένος

Σκηνοθέτης: Norman Foster

Συγγραφείς: Waldo Salt, Howard Fast

Είδος: Adventure, Western – Διάρκεια: 80 λεπτά

Πρωταγωνιστούν:

Loretta Young: Rachel

William Holden: Big Davey

Robert Mitchum: Jim

Gary Gray: Davey

Ελληνικοί υπότιτλοι:

Μετάφραση - απόδοση εξ ακοής:

corto64 / Μάιος 2017

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ ΓΟΥΕΣΤΕΡΝ Β' ΜΕΡΟΣ

Ο ίδιος ο μεταφραστής παρουσιάζει και την ταινία:

Αν και με την ευρεία έννοια – λόγω της χρονικής περιόδου στην οποία αναφέρετα, εκπροσωπεί τα γουέστερν, εν τούτοις, είναι μπολιασμένο με τόσο πολλά σινέ – κεντρώματα, γεγονός που το καθιστά ικανό να σταθεί ταυτόχρονα σε τουλάχιστον 5 διαφορετικά είδη ταινιών. Έντονα δραματικά στοιχεία με διάθεση κοινωνικής κριτικής, οικογενειακή υφή, ευχάριστες κωμικές πινελιές, σωστές δόσεις δράσης, αλλά και περιπέτειας. Στον έλεγχο του το φιλμ του Norman Foster έχει να επιδείξει εξαιρετική βαθμολογία, έχοντας πλησιάσει αρκετά το άριστο σε όλες τις επιμέρους κατηγορίες. Επιπλέον, η παρουσία του τροβαδούρου Robert Mitchum με τις ευρηματικές ρίμες της στιγμής, μοιάζουν να τυλίγουν την παραγωγή σε ένα πέπλο κινηματογραφικής ευδαιμονίας και πρωτοτυπίας. Αν μη τι άλλο μια ξεχωριστή πρόταση της RKO, ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα, με την δυνατότητα πολλών διαφορετικών ερμηνειών στον θεατή, όχι μόνον ως προς το φινάλε, αλλά και στο σύνολο του ως σενάριο.

Για όσους μεγάλωσαν με κόμικς όπως ο «Μπλεκ» και ο «Λογαχός Μαρκ», με τους ηρωισμούς των αποίκων εν μέσω Άγγλο-Γαλλικών διενέξεων περί κυριότητας της νέας ηπείρου, το φιλμ θα φέρει εικονογραφημένες μνήμες από τις κιτρινισμένες εκείνες σελίδες. Το ύφος του θυμίζει αρκετά εκείνη την περίοδο, όπου οι πρώτοι οικισμοί χτιζόταν μέσα σε οχυρά, για να προφυλαχτούν οι άποικοι από τις επιθέσεις των ινδιάνων, ενώ οι τολμηροί πιονέροι έπαιρναν τα βουνά, προς αναζήτηση μιας πιο ριψοκίνδυνης τύχης. Έχει μια γοητεία διαχρονική, η αφήγηση μύθων και ιστορικών γεγονότων από εκείνα τα χρόνια. Θα είχε ενδιαφέρον αν γυρίζονταν ένα remake του φιλμ κάποια στιγμή, μιας και μας χωρίζουν ήδη 69 χρόνια από την πρεμιέρα του στις αίθουσες. Να πούμε ότι η RKO δικαιώθηκε και με το παραπάνω, για την επιλογή της αυτή, αφού ήταν η πιο επιτυχημένη εμπορικά ταινία της, με κέρδη 2,5 εκατομμύρια δολάρια και προϋπολογισμό μόλις 395.000 χιλιάδες. Στην χώρα μας προβλήθηκε ως «Η Ραχήλ και ο ξένος», μια πιστή 100% μετάφραση του Αγγλικού τίτλου.

Στον πρόλογο ανέφερα τις ευρηματικές ρίμες του περιπλανώμενου τροβαδούρου, που πραγματικά κάνουν την ταινία να ξεχωρίζει κατά πολύ σε σχέση με τις συναφείς παραγωγές της εποχής. Να παραθέσω ένα απόσπασμα, για να μπείτε κάπως στο κλίμα.

Ήξερα κάποτε μια κοπέλα.

Δε την σκέφτομαι συχνά, όταν όμως έρθει η ώρα,

ο νους μου πάει σε κείνη.

Την Κυριακή θα'μαι στο Μέην, στο Τενεσί την Πέμπτη,

στο Φάντι Μπέι τη Δευτέρα, μέχρι τις 3 και μισή.

Ήξερα κάποτε μια κοπέλα.

Δε την σκέφτομαι συχνά, όταν όμως έρθει η ώρα,

ο νους μου πάει σε κείνη.

Μαξιλάρι μου ο Αιγόκερως, σκέπασμα το Βόρειο Σέλας.

Απ'το Κέιπ Χορν θα κόψω δρόμο

Τρίτη βράδυ θα'μαι πίσω.

Οι γλαφυροί στίχοι του Waldo Salt, σε συνδυασμό με την λιτή, άλλοτε εύθυμη, κι άλλοτε πικρόχολη διάθεση που προσδίδουν οι νότες του Roy Webb, (ουσιαστικά είναι μια κιθάρα αυτή που αγκαλιάζει στίχο και εικόνα), θυμίζουν κάτι από παλιά παιδικά αναγνώσματα. Ταυτόχρονα, λειτουργούν και ως συνδετικός κρίκος των όσων καλούνται να ζήσουν οι πρωταγωνιστές. Είναι άρρηκτα δεμένες οι στροφές αυτών των αυτοσχέδιων τραγουδιών με όλα όσα διαδραματίζονται και, τις περισσότερες φορές, εμπνέονται από αυτά, ή καθοδηγούν – εκβιάζουν τα συναισθήματα. Είναι αδύνατον να δει κανείς το φιλμ αγνοώντας την ύπαρξη αυτών των μελωδικών παροτρύνσεων. Μπορώ να πω ότι υπάρχουν στιγμές που ο θεατής περιμένει την επόμενη ρίμα που θα σκαρφιστεί ο δαιμόνιος κυνηγός, στις γεμάτες μυστήριο περιπλανήσεις του, (και οι προθέσεις του δεν πάνε πίσω). Δύο λόγια και για την bond woman, που ακούγεται πολλές φορές στην διάρκεια της ταινίας. Πρόκειται για την γυναίκα που διέθετε τις υπηρεσίες της επί πληρωμή ως υπηρέτρια, προκειμένου να αποπληρώσει χρέη προσωπικά, ή της οικογενείας. Ήταν κάτι σαν λευκή σκλάβα ουσιαστικά, αφού για να αποδεσμευτεί από αυτό το καθεστώς έπρεπε να την αγοράσει κάποιος και να της χαρίσει την ελευθερία της.

Η ταινία προήλθε από μια νουβέλα του Howard Fast, ενός μετανάστη Άγγλο-Ουκρανικής καταγωγής, (η οικογένεια του τροποποίησε το Fastovsky σε ένα πιο Αμερικάνικο επώνυμο), με αξιόλογη παρουσία στον χώρο της συγγραφής, (έγραψε πολλά διηγήματα που δημοσιεύτηκαν σε συνέχειες σε γνωστά Αμερικάνικα περιοδικά). Όλα αυτά βέβαια με το πραγματικό του επώνυμο, γιατί ως E. V. Cunningham ή Walter Ericson, άφησε εποχή με την δική του ματιά στα χρόνια του πολέμου της ανεξαρτησίας. Δεκάδες βιβλία με τεράστια απήχηση. Η πλέον διάσημη του δουλειά, είναι το Spartacus, από το οποίο προήλθε και η ομώνυμη πολυβραβευμένη ταινία. Ένα βιβλίο το οποίο ξέφευγε κατά πολύ από την βάση που ο ίδιος είχε επιλέξει ως συγγραφική ορμητήριο. Δύο χρόνια μετά το Spartacus(1953), έγραψε και το The Passion of Sacco and Vanzetti, a New England legend, που ακολούθησαν δύο από τα πιο επιτυχημένα του εμπορικά βιβλία, Silas Timberman και, April Morning, (στο οποίο εξιστορεί την μάχη του Λέξινγκτον).

Η προσαρμογή του σεναρίου έγινε από τον Waldo Salt, που μεταξύ άλλων μας έδωσε και τα αριστουργηματικά σενάρια των Midnight Cowboy(1969) και, Serpico(1973). Πολύ μεγάλος σεναριογράφος, με δύο Όσκαρ, ένα BAFTA, 4 βραβεύσεις από την Ένωση Αμερικανών Σεναριογράφων και αμέτρητες υποψηφιότητες. Η δουλειά του εδώ είναι θαυμάσια. Το βιβλίο δεν χάνει στο ελάχιστο την αφήγηση και την γοητεία του, με έξυπνους διαλόγους και μπόλικο χιούμορ. Την παραγωγή επιμελήθηκαν οι Richard H. Berger και Jack J. Gross. Κρίμα που το φιλμ γυρίστηκε ασπρόμαυρο, γιατί δεν μπορεί έτσι να απεικονίσει την εξαιρετική δουλειά του Maury Gertsman στην φωτογραφία. Το σκηνοθέτησε ο Norman Foster. Χιούμορ και μυστήριο, ήταν οι δύο κινηματογραφικές πτυχές που του άρεσε να ξεδιπλώνει. Γύρισε τα περισσότερα φιλμ με ήρωα τον κ. Moto, με τον Peter Lorre ως πρωταγωνιστή, (έγραψε και τα σενάρια), και δύο με τον Charlie Chan. Από τα υπόλοιπα ξεχωρίζουν τα Orient Express(1934), Behind the Green Lights(1935), Fatal Lady(1936), Kiss the Blood Off My Hands(1948), Father Is a Bachelor(1950), Woman on the Run(1950), ενώ ήταν βοηθός σκηνοθέτη στο Northwest Passage του ’40. Ο Φόστερ έγραψε και σκηνοθέτησε πολλά θεατρικά. Το The Racket(1928) ακόμη παίζεται στο Μπρόντγουει!

Υπέροχες οι ερμηνείες και των τριών πρωταγωνιστών, Loretta Young, William Holden και, Robert Mitchum. Είναι θαυμάσιοι σε δύσκολους μάλιστα ρόλους, σχεδόν θεατρικούς. Κι εκεί είναι που βλέπει κανείς, σε τέτοιου είδους ταινίες, την δυναμική και το ταλέντο των ηθοποιών. Όσο ελεύθεροι μπορεί να νιώθουν λόγω σεναρίου, άλλο τόσο οι ίδιοι οι ρόλοι λειτουργούν και δεσμευτικά. Γιατί σαφώς και υπάρχει ένα πλαίσιο, μαζί και μια ευθύνη για να αποδοθεί το νόημα όσο πιο πιστά είναι δυνατόν, την ίδια στιγμή που η ίδια η ροή της ιστορίας προκαλεί για αυτοσχεδιασμούς. Η Γιάνκ με τα σαγηνευτικά μάτια που αντικρίσαμε για πρώτη φορά στο αξεπέραστο The Sheik(1921), είναι υπέροχη κι εδώ. Μεγάλη ηθοποιός, με δυνατή προσωπικότητα και με μια τεράστια καριέρα. Κρίμα που οι ταινίες της ως το 29, (οι περισσότερες από αυτές), χάθηκαν, άγνωστο το πώς και το γιατί. Πρωταγωνιστικούς ρόλους άρχισε να παίρνει από το ’33 και μετά. Ενδεικτικά αναφέρω ορισμένες αξέχαστες παρουσίες της. Born to Be Bad(1934), Shanghai(1935), Three Blind Mice(1938), A Night to Remember(1942), Along Came Jones(1945, με τον Γκάρι Κούπερ), The Bishop's Wife(1937 – Κάρι Γκράντ – Ντέηβιντ Νίβεν), και The Accused(1949). Το Rachel and the Stranger προσωπικά το συγκαταλέγω στις 4-5 πιο ποιοτικές της ερμηνείες. Για τον Χόλντεν έχουμε μιλήσει πολλές φορές σε παλιότερες παρουσιάσεις ταινιών. Είναι εξαιρετικός ως αμήχανος και καθώς πρέπει άποικος, Χριστιανικών αντιλήψεων, με ένα σωρό ταμπού και άκρως παλιομοδίτικων αρχών. Όσο για τον Μίτσαμ, μόνο αυτός θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του μυστηριώδους τροβαδούρου, κυνηγού και φανατικού εργένη, που μπλέκει σε αυτό το ερωτικό γαϊτανάκι. Απλά μοναδικός. Φοβερή ερμηνεία.

Η απώλεια της συζύγου, οδηγεί τον Ντέηβ Χάρβει προς αναζήτηση γυναίκας για να μεγαλώσει τον γιό του και να βοηθήσει στις δουλειές του σπιτιού. Τα βήματα του κατηφορίζουν προς το φρούριο που προστατεύει τον οικισμό των αποίκων, αλλά τα 14 δολάρια του κόστους της λευκής σκλάβας που αποκτά ως υπηρέτρια, θα αποδειχτούν πολύ λίγα μπροστά σε αυτά που ρισκάρει με αυτή του την κίνηση. Ο έρωτας παραμονεύει στις πιο ανύποπτες στιγμές και, η εμφάνιση του συνοδεύεται συνήθως από απρόβλεπτες καταστάσεις. Αυτό ακριβώς θα συμβεί και στον κ. Χάρβει, όταν ο περιπλανώμενος φίλος, κυνηγός, φιλόσοφος του βουνού και τροβαδούρος, Τζίμ Φέργουεις, διεκδικώντας την όμορφη νέα, θα ξυπνήσει μέσα του καλά κοιμισμένα συναισθήματα…